Füze Çeşitleri ve Özellikleri

Savunma teknolojilerinin en kritik öğelerinden biri olan füzeler, sahip oldukları itki sistemi sayesinde kontrol edilebilir ve hedef odaklı bir şekilde yönlendirilebilirler. Patlayıcı, nükleer ya da elektronik harp başlıkları taşıyabilen füzeler; stratejik caydırıcılıktan taktik saha uygulamalarına kadar geniş bir yelpazede görev alır. Hem karadan, hem havadan hem de denizden fırlatılabilme imkanı, füze teknolojisini modern askeri stratejilerin vazgeçilmez unsurlarından biri haline getirmektedir.

Daha önce roket ve füze arasındaki farklara değinmiştik. Bu makalemizde ise füze bileşenlerini, füzelerin hangi kategorilere göre sınıflandırıldığını, füze çeşitlerini ve teknik özelliklerini inceleyeceğiz. Füzeler genel olarak güdüm sistemi, arayıcı sistem, uçuş kontrol sistemi, itki sistemi ve savaş başlığından oluşmaktadır. Füze çeşitleri ise genel olarak uçuş profili, menzil, atış şekli, tahrik şekli, savaş başlığı ve yönlendirme sistemine göre farklı kategorilerde incelenmektedir.

Füze Bileşenleri

Uçuş boyunca kontrol yüzeylerinin etkin çalışmasını sağlayacak rijitliğe sahip olan bir gövde üzerinde konumlanmışlardır. Füze bileşenlerinin her biri füzenin performansını, menzilini, isabet oranını ve bekasını doğrudan etkiler;

Güdüm Sistemi

Füze güdüm sistemleri, hedefin hareketliliğine ve füzenin hedefe yönlendirilme yöntemine göre çeşitli kategorilere ayrılır. Bu sistemler, genel olarak Hedefe Yönelik Güdüm (Go-onto-Target – GOT) ve Uzaydaki Bir Konuma Yönelik Güdüm (Go-onto-Location-in-Space – GOLIS) olmak üzere iki ana grupta incelenir. Hedefe yönelik güdüm sistemleri hareketli veya sabit hedefleri takip etmek üzere tasarlanmıştır. Uzaydaki bir konuma yönelik güdüm sistemleri ise sabit veya neredeyse sabit hedeflere yöneliktir. Genellikle hedefin önceden belirlenmiş konum bilgilerine dayanır.

Arayıcı (Hedef Bulucu) Sistem

Arayıcı sistem, bir füzenin uçuşunun son aşamasında hedefi görmesini ve ona doğru yönelmesini sağlayan sensör ve işleme ünitesidir. Füze hedefe yakın bir noktaya geldiğinde lazer, radar, kamera veya kızılötesi sensörlerle hedefe kilitlenerek son doğrultu verisi sağlanır. Hatalı tepki olasılığını azaltmak için gürültü filtreleme ve sinyal işleme algoritmaları kullanır.

Uçuş Kontrol Sistemi

Sensörlerden gelen tüm veriler uçuş kontrol bilgisayarı tarafından işlenip kontrol yüzeyleri üzerinde yer alan kanatçıkların, püskürtme jetlerinin ve havayolu kanallarının yönetimi ve motorların itki kontrolü sağlanır. Elektrik, hidrolik veya pnömatik aktüatörler komutları milisaniyeler içinde uygulayarak ani manevraları mümkün kılar.

İtki (Motor) Sistemi

İtki sistemi, füzenin yerden kalkış ve hızlanma fazlarını gerçekleştirir. Katı yakıtlı motorlarda tek seferlik yüksek kuvvet, sıvı yakıtlılarda ise ayarlanabilir itki sunarak uçuş profili esnekliği sağlar. Çok kademeli balistik füzelerde, her kademe yanarak atılır ve bir sonraki kademe motoru devreye girer; menzil artırımı ve gereksiz kütle atımı bu sayede mümkün olur.

Savaş Başlığı

Patlayıcı, parçacıklı veya termobarik başlık, hedefte maksimum tahribatı oluşturacak şekilde tasarlanır. Tank zırhı delici dolgular, bunker delici penetratörler veya kimyasal/biyolojik ajan taşıyıcıları ihtiyaca göre şekillenir. Başlık, hedef içine nüfuz ettikten sonra patlayacak şekilde programlanarak korunaklı hedeflerin imhası sağlanır.

Uçuş Profillerine Göre Füze Çeşitleri

Seyir Füzeleri

Seyir füzesi, izlediği rotada aerodinamik kaldırma vasıtasıyla hareket eden, insansız, kendinden tahrikli, güdümlü bir füzedir. Birincil görevi ise ilgili faydalı yükü veya mühimmatı hedefe iletmektir. Seyir füzeleri jet motorları ile atmosfer içinde hareket eder ve sabit hızla uçarlar. Radar tarafından tespit edilmeleri zordur. Bu füzeler büyüklük, hız, mesafe, fırlatma platformu gibi değişkenlere göre farklı kategorilere sahiptir. Hızlarına göre seyir füzesi çeşitlerini ele alacak olursak;

Sesaltı Seyir Füzesi

Sesaltı seyir füzesi, ses hızından daha düşük bir hızda uçar. Yaklaşık 0.8 Mach hızında hareket eder. En çok bilinen sesaltı füzeleri, ABD üretimi Tomahawk, Harpoon ve Fransa üretimi Exocet‘tir.

Süpersonik Seyir Füzesi

Süpersonik seyir füzesi yaklaşık 2-3 Mach hızında hareket eder. Bu da yaklaşık olarak saniyede 1 kilometreye tekabül ediyor. Modüler tasarımı ve farklı yönlerde fırlatılabilme özellikleri sayesinde savaş gemileri, denizaltılar, farklı uçak türleri, mobil otonom rampalar gibi çeşitli platformlara entegre olma kabiliyetine sahiptir. Süpersonik hız ve savaş başlığının kombinasyonu ise ölümcül etki gösteren muazzam bir kinetik enerji sağlar. Dünyanın en hızlı seyir füzesi Brahmos bu kategoridedir.

Hipersonik Seyir Füzesi

Hipersonik seyir füzesi 5 Mach ve üzeri hızlarda hareket eder. Pek çok firma hipersonik seyir füzesi geliştirme üzerine çalışıyor. BrahMos Aerospace de bunlardan bir tanesi. Brahmos 2 adlı füze Hindistan tarafından geliştiriliyor. Tamamlandığında 1000 km’lik operasyonel menzili ve 8 Mach hızına ulaşma kapasitesine sahip olması bekleniyor. Bu da onu dünyanın en hızlı füzesi yapıyor.

Balistik Füzeler

Balistik füzeler dikey olarak fırlatılır, atmosferin dışına çıkar, daha sonra yerçekimiyle düşer. Süpersonik veya hipersonik hızlara ulaşabilirler. Bu tip füzeler, konvansiyonel patlayıcıların yanı sıra kimyasal, biyolojik veya nükleer mühimmat da taşır. Kara tabanlı füze rampaları ve mobil platformlara ek olarak uçaklardan, gemilerden ve denizaltılardan fırlatılabilen stratejik silah sistemleridir.

Fırlatma anında füzeyi iten motorlar ateşlenir. İkinci aşamada roket motorları ateşlemeyi durdurur ve belirlenen yörüngede yükselmeye devam eder. Son aşamada ise savaş başlığı ayrılır ve hedefe doğru alçalır. Kıtalararası balistik füzelerin menzili 5500 km’den fazladır.

Fırlatma Moduna Göre Füze Çeşitleri

Karadan Karaya Füzeler

Elle tutulan, araca monte edilen veya sabit bir platformdan fırlatılan güdümlü bir füzedir. Fırlatma platformu sabit olduğu için genellikle bir roket motoruyla çalışır.

Karadan Havaya Füzeler

Bu tarz füzeler uçak, helikopter, İHA ve balistik füze gibi hava hedeflerini yok etme amacına sahiptir. Hava saldırılarına karşı geliştirildikleri için genellikle hava savunma sistemi olarak anılırlar.

Tavsiye İçerik : Demir Kubbe Hava Savunma Sistemi Nasıl Çalışır?

Havadan Havaya Füzeler

Hava hedeflerini yok etmek için bir uçaktan ateşlenen füzelerdir. Kısa menzilli ısı güdümlü veya uzun menzilli radar güdümlü olabilirler.

Havadan Karaya Füzeler

Bu tip füzeler savaş uçaklarından fırlatılarak karada veya denizdeki hedeflerin vurulmasını amaçlar. Bu füzeler yön bulmak için lazer, kızılötesi, optik veya GPS sinyallerinden faydalanır. Füzeye kılavuzluk edecek yöntem hedefin türüne göre seçilir. Havadan karaya füzeler çok uzak mesafelerden ateşlenebilirler. Bu sayede uçak, düşmana ait uçaksavar sistemlerine yakalanmadan füzeyi ateşleyip geri dönebilir. Bu tür füzelere ateşle ve unut füzeler denir.

Denizden Denize/Havaya/Karaya Füzeler

Bir deniz platformundan diğer deniz platformlarını ve özellikle kıyı şeridinde yer alan hedefleri vurmayı amaçlayan füzelerdir.

Hedef Türüne Göre Füze Çeşitleri

Tanksavar Füzeleri

Öncelikle tankları ve diğer zırhlı askeri araçları vurma ve yok etmeye yönelik tasarıma sahip güdümlü bir füzedir. Tanksavar füzeleri uçaklardan, helikopterlerden, tanklardan ve ayrıca omuzdan fırlatma imkanı sağlayan lançerlerden ateşlenme opsiyonlarına sahiptir.

Gemisavar Füzeleri

Gemisavar füzesi, muhripler ve uçak gemileri gibi büyük gemilere karşı kullanılmak için tasarlanmıştır. Birçok gemisavar füzesi, savaş gemileri, denizaltılar, savaş uçakları, helikopterler, kara araçları gibi çeşitli silah sistemlerinden fırlatılabilir. 

Tavsiye İçerik : Atmaca Gemisavar Füzesi ve Rakipleri Arasındaki Farklar

Anti Uydu Füzeleri

Bu tür füzeler yörüngedeki uyduları vurmak için karadan veyahut havadan fırlatılan füzelerdir. Hem askeri hem de stratejik çıkarlar doğrultusunda; haberleşme, keşif, erken uyarı ve yönlendirme gibi kritik uydu kabiliyetlerini hedef alarak düşmanın uzay tabanlı imkanlarını çökertmeyi amaçlar.

Menzile Göre Füze Çeşitleri

Genellikle balistik füzeler menzillerine göre sınıflandırılır.

Kısa Menzilli Füze

300 – 1000 km arası menzile sahiptir. Genellikle taktik seviyede hedeflere karşı kullanılır.

Orta Menzilli Füze

1000 – 3500 km arası menzile sahiptir. Stratejik hedefler için uygundur.

Uzun Menzilli Füze

3500 – 5000 km arası menzile sahiptir. Kıta ötesi hedeflere ulaşabilir.

Kıtalararası Füze

5000 km ve üzerinde menzile sahip füzelerdir. Genelde nükleer başlık taşır ve stratejik caydırıcılık sağlar.

Tahrik (İtki) Şekline Göre Füze Çeşitleri

Katı Yakıt Tahrikli Füzeler

Katı yakıt tahrikli füzeler, itici güç olarak yanmaya hazır, katı formda bir yakıt karışımı kullanan roket motorlarıyla çalışan füze sistemleridir. Genellikle oksitleyici (amonyum perklorat) ve yakıt bileşeni (örneğin alüminyum tozu) polimer bağlayıcılar içinde homojen şekilde dağılmıştır. Bu tür yakıtlar kolay depolanma avantajına sahiptir. Ayrıca çok hızlı bir şekilde yüksek hızlara ulaşma imkanı sunar. Büyük miktarda itme kuvveti gereken durumlarda basit yapısı sebebiyle iyi bir seçimdir. Fakat yanmayı durdurmak veya yavaşlatmak neredeyse imkansızdır. ABD’ye ait ATACMS balistik füzesinde katı yakıtlı tahrik sistemi kullanılmaktadır.

Sıvı Yakıt Tahrikli Füzeler

Sıvı yakıt tahrikli füzeler, itici güç olarak iki veya daha fazla sıvı bileşenin (yakıt ve oksitleyici) ayrı tanklarda depolanıp, yanma odasında karıştırılarak yakıldığı roket motorlarına sahip füze sistemleridir. Bu sistemler katı yakıtlara göre yüksek enerji verimi, uçuş sırasında yön ve hız değiştirme ve bazı durumlarda yeniden başlatılabilirlik gibi özellikler sunar. Sıvı sevk sisteminde, valflerle yakıt akışı kısıtlanarak yanma oranı kolayca kontrol edilir.

Kullanılan yakıtlar genellikle hidrokarbonlardır fakat bazı teknolojilerde hidrojen ve toksik yakıtlar da tercih edilebilir. Oksitleyici olarak ise (sıvı oksijen), azot tetroksit (N₂O₄) veya (diklor tetroksit Cl₂O₄) kullanılır. Sıvı yakıt tahrikli füzeler ile daha uzun menziller elde edilir. Fakat füzenin sıvı yakıtla depolanması zordur ve füzenin atışa hazır hale getirilmesi uzun zaman alır. Almanlar tarafından 2. Dünya Savaşı’nda kullanılan V-2 füzeleri ilk sıvı yakıtlı füzelerdir.

Hibrit Tahrikli Füzeler

Hibrit tahrikli füzeler, katı yakıtlı sistemlerin güvenliğini ve sıvı yakıtlı motorların esnekliğini bir araya getirmeye çalışan, özellikle maliyet ve operasyonel güvenlik açısından avantajlı roket sistemleridir. Bugün hem uzay araştırmalarında hem de deneysel askeri projelerde geleceğin motor teknolojileri arasında yerini almaktadır.

Ramjet

Ramjet motoru, uçuş sırasında oluşan hava akışını sıkıştırarak yakıtla karıştırıp yakan ve böylece itki üreten bir hava soluyan jet motorudur.
En önemli özellikleri hareketli parçalarının olmaması ve çalışması için yüksek bir ilk hıza ihtiyaç duymasıdır. Yani füze, 2-3 Mach gibi süpersonik hızlarda hareket ediyor olmalıdır. Ramjet motorları bir hava aracını sıfırdan süpersonik hızlara çıkaramaz. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, ramjet motoru çalışırken hava girişinde yüksek hızlı havanın yavaşladığı ve yanma işleminin ses altı hızda gerçekleşmesidir. Meteor füzesi ramjet motora sahiptir.

Scramjet

Scramjet (Supersonic Combustion Ramjet) ve ramjet arasındaki fark, yanmanın motorda Mach 5+ üzerindeki süpersonik hava hızlarında gerçekleşmesidir. Normal ramjetlerde hava, motora girdikten sonra yavaşlatılır ve yanma ses altı hızlarda yapılır. Scramjetlerde ise hava hiç yavaşlatılmadan, süpersonik hızda doğrudan yanma odasına girer ve genellikle hidrojen enjekte edilerek yanar. Yanmış gazlar çok yüksek hızda (Mach 5-15 arası) motordan çıkarak ileri doğru devasa bir itki sağlar. Bu durum, geleceğin hipersonik ulaşım ve füze teknolojilerinin anahtarıdır. Boeing X-51 Waverider projesinde bu teknoloji kullanılmaktadır.

Kriyojenik

Kriyojenik itici gazlar, çok düşük sıcaklıklarda depolanan sıvı formda gazlardır. Çoğunlukla yakıt olarak sıvı hidrojen (-253°C), oksitleyici olarak ise sıvı oksijen (-183°C) kullanılır. Bu tür gazlar, buharlaşan sıvılardan gazın kaçmasına izin veren özel yalıtımlı kaplar ve havalandırmalar gerektirir. Sıvı yakıt ve oksitleyici, depolama tanklarından genleşme odasına pompalanır. Bir alev veya kıvılcım ile ateşlendikleri yanma odasına enjekte olur. Yanan karışım çok yüksek sıcaklık ve basınçlı gazlara dönüşür; bu gazlar nozuldan dışarı çıkarak araca güçlü bir itki sağlar. Bu nedenle motorun tasarımı, hem aşırı düşük sıcaklıklara hem de yüksek basınçlara dayanabilecek şekilde yapılır. Ağır yükleri yörüngeye çıkarma ve uzaya yük taşıma görevleri için idealdir. Avrupa Uzay Ajansı’na ait Ariane 5 roketi bu motoru kullanmaktadır.

Savaş Başlığına Göre Füze Çeşitleri

Füzeler taşıdıkları savaş başlığı türüne göre sınıflandırıldığında, etkiledikleri hedef tipi ve verdikleri zarar türü farklı olur. Savaş başlığı, füzenin hedefe ulaştığında ne tür bir hasar vereceğini belirleyen kısımdır.

Konvansiyonel Savaş Başlıklı Füzeler

Konvansiyonel bir savaş başlığı, yüksek enerjili patlayıcılar içerir. Kimyasal bir patlayıcı ile doludur. Öldürme mekanizması, kimyasalın patlaması sonucu ortaya çıkan metal mahfazanın parçalanmasına dayanır. Parçacık etkili, delici ve yüksek patlayıcı gibi türleri vardır.

Nükleer Savaş Başlıklı Füzeler

Füze hedefe ulaştığında nükleer patlama meydana gelir. Hem patlama hem ısı hem de radyasyon etkisiyle büyük bir yıkım oluşturur. Çoğu balistik füze nükleer başlık taşıyabilir.

Kimyasal Savaş Başlıklı Füzeler

Kimyasal ajanlar taşıyan savaş başlıklarıdır. Patlama sonrası sarin ve hardal gazı gibi zehirli gazlar yayarak zarar verir.

Biyolojik Savaş Başlıklı Füzeler

Bakteri, virüs veya toksin gibi biyolojik ajanları hedef bölgeye yayar. Patlama sonrası bulaşıcı hastalık yayarak yıkıcı etkiler oluşturur.

Termobarik (Vakum) Savaş Başlıklı Füzeler

İçerdiği yakıcı gazı geniş bir alana yayarak, ardından havadaki oksijeni çekip devasa bir patlama yaratır. Geleneksel patlayıcılara göre daha büyük şok dalgası ve ısı üretir. Özellikle kapalı alanlarda etkili olur.

Elektromanyetik Savaş Başlıklı Füzeler

Hedef üzerinde elektromanyetik dalgalar yaratarak elektronik cihazları, iletişim sistemlerini ve radarları devre dışı bırakır. Fiziksel yıkım oluşturmadan elektronik sistemleri kör eder.

Stratejik bir savaş başlığında radyoaktif maddeler vardır. Tetiklendiğinde şehirleri bile yok edebilecek devasa radyoaktif elementler açığa çıkar. Genellikle toplu imha için tasarlanmıştır.

Güdüm Sistemine Göre Füze Çeşitleri

Güdüm sistemi, füzenin hedefine doğru doğru şekilde yönlendirilmesini sağlayan teknolojidir. Bir füze için doğru güdüm sistemi seçimi, başarı oranını ve hassasiyeti doğrudan etkiler. Farklı görevler için farklı güdüm sistemleri kullanılır. Bazı füzeler de birden fazla güdüm sistemine ihtiyaç duyar.

Fırlatma aşamasında büyük miktardaki itici gazın hızla tüketilmesi nedeniyle füzenin toplam ağırlığı değişir. Bu nedenle füzenin aerodinamik gereksinimleri, fırlatma aşamasında farklıdır. Seyir esnasında füzeyi uzun süre rotasında ve gerekli irtifada tutacak bir güdüm sistemine ihtiyaç vardır. Terminal aşamasında ise füzeyi isabetli bir şekilde hedefe ulaştıracak, uçuş sırasında olası yanlışlıkları ve sapmaları telafi edecek başka bir güdüm sistemi gereklidir.

Komut Güdümlü Füzeler

Komut güdümlü sistemlerde, füzenin yönlendirilmesi fırlatma platformu tarafından sağlanmaktadır. Füze uçuş esnasında harici sinyallerle kontrol edilir. Bu sistemlerin temel üç alt türü bulunmaktadır:

Tel Güdümlü Füze

Tel güdümlü sistemlerde, füze ile fırlatıcı arasında fiziksel bir tel bağlantısı bulunur ve yönlendirme komutları bu tel aracılığıyla iletilir. Bu sistem, özellikle tanksavar füze platformlarında düşük elektronik karıştırma riski nedeniyle tercih edilmektedir. Ancak menzil ve manevra kabiliyeti açısından sınırlayıcıdır. Füze fırlatıldıktan sonra optik sensör, hedefe göre füzenin konumunu sürekli olarak izler. Sensör, iki tel tarafından iletilen elektrik sinyallerini göndererek füzenin yörüngesini düzeltir. Menzil 3-5 km arasındadır. Kısa menzilli olması ve füzenin hedefe ulaşmadan önce telin kopma riski sistemin dezavantajlarıdır.

Radyo Komutlu Füze

Radyo frekanslı komut sistemlerinde ise yönlendirme sinyalleri elektromanyetik dalgalarla aktarılır. Daha uzun menzillerde kullanılabilir olmalarına karşın, elektronik harp ortamlarında sinyal karıştırmaya karşı duyarlıdırlar. Menzil 10-30 km arasındadır. Füze görüş hattında tutulmalıdır.

Işın Güdümlü Füze

Işın güdümlü füzeler ise hedefe doğru yönelen bir radar enerjisi ışını ileten harici bir yer veya gemi tabanlı radar istasyonuna dayanır. Söz konusu radar hedefi takip eder ve hedef gökyüzünde hareket ettikçe açısını ayarlayan bir kılavuz ışını iletir. Füze bu ışına doğru harekete geçer. Hedefi vurana veya ıskalayana kadar ışın üzerinden ilerler. Uçuşun başlangıcında ve uçuşun sonuna doğru (füze hedefe yaklaştıkça) hassasiyet azalır.

Bu güdüm sisteminde füzedeki ekipman, füzenin radar ışınının merkezinden yer değiştirmesini ölçer. Füze ışının merkezinde uçuyorsa, herhangi bir düzeltici eylem gerekmez. Merkezden sapma varsa kontrol sistemi devreye girer ve füzeyi ışının merkezine geri yönlendirir.

Kendi Kendine Hedef Güdümlü Füzeler

Bu güdüm çeşidi genellikle kısa menzilli füzeler için kullanılır. Bu sistemde füze, hedeften yansıyan / yayılan sinyalleri bir alıcı vasıtasıyla toplar. Daha sonra füze ile hedef arasındaki anlık rota boyunca hareketini yönlendirmek için komut üretir. Aktif, yarı aktif ve pasif güdümlü füzeler olmak üzere 3 çeşittir.

Aktif güdümlü füzeler, hedefi kendi radar sistemiyle algılar ve izler. Füze, sinyali (genellikle elektromanyetik radyasyon) hedefe iletir ve yansıyan sinyali alır. Bu sistemde füze fırlatıcıya bağımlı değildir. Hedef güdümü tek başına kullanıldığı durumlarda menzil sınırlıdır. Çünkü sistem hantal olduğundan çok fazla güç gerektirir. Fırlatmadan önce takip modunda hedefe kilitlenen, arayıcı başlık olarak da bilinen sistemlere sahiptir. At-unut özelliği ile öne çıkan bu sistemlere en önemli örnek AIM-120 AMRAAM füzeleridir.

Yarı aktif güdümlü füzelerde ise hedefin izlenmesi harici bir radar birimi tarafından sağlanır ve füze yalnızca hedeften yansıyan sinyalleri veya lazer ışınlarını takip eder. Füze hedefe doğru ilerlerken arayıcı, lazer yansımalarına bakar ve güdüm sistemi füzeyi lazer yansımalarının kaynağına, yani vurulması istenen hedefe yönlendirir. Bu sistem, daha az maliyetli ve hafif füze tasarımları için uygundur. Aydınlatıcı radarın hedefe kilitli kalması gerekir. En önemli örneği AIM-7 Sparrow ve AGM-114 Hellfire füzeleridir.

Pasif güdümlü füzeler yalnızca hedefin yaydığı sinyalleri (örneğin ısı veya radar yayını) algılayarak yön tayini yapar. Bu sistemler düşük görünürlük ve sinyal yaymadığından tespit edilemezlik avantajına sahiptir. Kızılötesi güdümlemenin kullanıldığı füzeler, ısı güdümlü füzeler olarak da bilinir. En önemli örnekleri AIM-9 Sidewinder hava-hava füzesi ve AGM-88 Harm anti-radyasyon füzesidir.

Ataletsel Güdümlü Füzeler

Atalet güdüm sistemleri, füzenin üzerindeki jiroskop ve ivmeölçer sensörleri aracılığıyla hareket ve yön bilgisi elde ederek rota tayin eder. Söz konusu ivmeölçerler hem fırlatma rampasından kat edilen mesafeyi hem de hedefle olan mesafeyi takip etmeyi mümkün kılar. Harici sinyale ihtiyaç duymaması bu sistemin en büyük avantajıdır. Ancak zamanla oluşan küçük hataların birikerek sapmaya yol açması sistemin hassasiyetini sınırlayan temel faktördür. Genellikle uzun menzilli balistik (Trident II) ve seyir füzelerinde (Kalibr) kullanılmaktadır.

Diğer güdüm sistemlerinden farklı olarak hava durumu, atmosferik bozukluklar, füzenin fırlatma noktasından uzaklığı, alçak bulut oluşumları, hedef konumu gibi koşullara duyarlı ısı, ışık veya elektromanyetik radyasyon gibi herhangi bir dış referans gerekmez. Bu nedenle sistem bağımsızdır ve rehberlik için herhangi bir yer ekipmanına ihtiyaç duymaz. Kolayca tespit edilemez.

Arazi (TERCOM) ve Görüntü (DSCAM) Tabanlı Güdümlü Füzeler

Bu sınıftaki güdümlü füzeler, özellikle düşük irtifada seyreden füzeler için hassas yönlendirme kabiliyeti sağlamaktadır. TERCOM (Terrain Contour Matching) sistemi, radar altimetresi ile arazi yükseklik verilerini önceden yüklenmiş dijital haritalarla karşılaştırarak yön tayini yapar. Tomahawk seyir füzesi TERCOM güdümlü füzelere bir örnektir.

DSMAC (Digital Scene Matching Area Correlation) ise terminal safhada kamera verileri ile hedef görüntülerini karşılaştırarak hedefe hassas yönlendirme sağlar. Her iki sistem de GPS sinyali gerektirmediği için karıştırma tehditlerine karşı dirençlidir. Tomahawk füzeleri bu sistemi kullanır.

Tavsiye İçerik : Çakır Seyir Füzesi Özellikleri ve Atmaca ile Arasındaki Farklar

Yıldız Güdümlü Füzeler

Bu sistemler, ataletsel navigasyon verilerinin doğruluğunu yıldız referans sistemleri aracılığıyla düzeltir. Özellikle kıtalararası balistik füzelerde kullanılır ve yüksek irtifalarda, GPS sinyalinin bulunmadığı ortamlarda yönlendirme sağlar. Sistem sürekli olarak yıldız açılarını ölçer ve bunları füzenin yörüngesinde olması beklenen, önceden programlı açılarla karşılaştırır. Güdüm sistemi, yörüngede bir değişiklik gerektiğinde kontrol sistemini buna göre yönlendirir.

Uydu Güdümlü Füzeler

Füze, yörüngedeki GPS, GLONASS, Galileo ve BeiDou gibi sistemlerden gelen konum ve hız bilgilerine göre yönlenir. Hedef isabet hassasiyeti 10 metrenin altındadır. GPS karıştırıcılar sistemin başarı oranını düşürebilir. Modern seyir füzeleri (örneğin Tomahawk) bu sistemi sıklıkla kullanmaktadır.

Hibrit Güdümlü Füzeler

Modern füze sistemlerinde çoklu güdüm teknolojileri bir arada kullanılmaktadır. Örneğin bir seyir füzesi başlangıç safhasında INS + GPS güdümünden faydalanırken, terminal safhada DSMAC veya aktif radar güdümüne geçiş yapabilir. Bu yapı, hem doğruluğu artırmakta hem de elektronik harp karşısında sistemin sürekliliğini sağlamaktadır. AGM-158 JASSM füzeleri hibrit güdümlü füzelere örnektir.

Tavsiye İçerik : S-400 Triumph ve Patriot PAC-3 MSE Hava Savunma Sistemleri

• [1] Classification of Missile