LED ve OLED Tv Nedir? Arasındaki Farklar Nelerdir?
Bu yazımızda, LED TV nedir ? OLED TV nedir ? LED ve OLED TV arasındaki farklar nelerdir ? Direct lit, edge lit, full array ve local dimming nedir ? LED ve OLED TV’lerin avantaj ve dezavantajlarına, neden birini veya diğerini seçebileceğiniz hakkındaki konulara değineceğiz.
Hem OLED hem de LED TV’ler yüksek görüntü kalitesi sunmak için milyonlarca pikselli ince panellere sahip. Her iki kategoride de çok kaliteli TV modelleri bulmak mümkün. Aralarındaki temel fark görüntüyü aydınlatma şekillerinde ortaya çıkıyor.
Kesinlikle görüntü kalitesine bakıldığında, bir OLED TV’yi yenmek zor. Ancak bunun yerine bir LED TV’yi tercih etmeniz için de birçok neden var. Tabi ki en önemli faktörlerden biri ise fiyat. OLED TV’ler için yeni modellerle birlikte seçenekler artsa da, LED TV’ler hala daha geniş bir model yelpazesine sahip.
LED TV Nedir ?
LED TV, LCD‘nin bir çeşididir. Bu sebeple LED ve OLED arasındaki farklar öncesinde LCD‘yi anlatarak başlayalım. OLED olmayan TV’ler iki ana bölümden oluşur. LCD (Liquid Crystal Display) panel ve arka aydınlatma. LCD panel, bir TV görüntüsünü oluşturan küçük renkli noktalar olan pikselleri içerir. Pikseller kendi başlarına görülemezler; ışığa ihtiyaç duyarlar. LCD panel görüntünün oluşumuna göre bazı noktalarda ışığı bloklarken, bazılarında ise içinden geçmesine izin verir. Bu durumda arka aydınlatmadan gelen ışık LCD panelden geçerek görüntüyü oluşturur.
LED (light emitting diode), “ışığı aktaran diyot” anlamına gelir. LED TV‘deki “LED”, basitçe arka aydınlatmanın nasıl yapıldığını ifade eder. Bu nedenle “LED TV” terimini gördüğünüzde, bunun LED arkadan aydınlatmalı bir LCD TV‘yi ifade ettiğini unutmayın. Geçmişte CCFL (cold-cathode fluorescent light) adı verilen daha kalın ve daha düşük verimli bir teknoloji kullanılıyordu. Ancak bugünlerde neredeyse her düz ekran TV, arka aydınlatma kaynağı olarak LED’leri kullanıyor. LED’lerin çok daha az güç gerektirdiğini, bu gücü ışığa daha verimli çevirdiğini de belirtelim. Dolayısıyla ısı olarak kaybolan enerjiden de tasarruf söz konusu.
Tabi ki tüm LED TV’ler aynı seviyede üretilmiyor. Kullanılan LED’lerin sayısında ve kalitesinde farklılıklar görmek mümkün. Arka aydınlatmanın türü ve karmaşıklığı, genel görüntü kalitesine, özellikle de görüntünün karanlık kısımlarına etki ediyor. Bu da parlaklık ve siyahlık seviyeleri gibi konularda farklılıklara yol açıyor.
Temel olarak 3 farklı arka aydınlatma LED çeşidi vardır.
1. Direct lit
Bu tip aydınlatmada ekran arkasının tamamında az sayıda LED bulunan bir ızgara vardır. Bu LED’ler bağımsız olarak kısılamaz. Bu nedenle açık ve koyu renkler arasındaki kontrastın çok da iyi olduğunu söyleyemeyiz.
2. Edge lit
Edge lit TV‘ler ekranın yanlarında, üstte ve altta veya sadece alt kısımda LED dizileri kullanır. “Işık kılavuzları” daha düzgün bir görüntü elde etmek için ışığı ekran arkasında yönlendirir ve dağıtır. Direct lit TV‘lerden daha incedirler. Bazı modeller resim parlaklığını ayarlamak için kare (piksel) karartmayı kullanırken, diğerleri gerektiğinde belirli alanları karartmak için yerel karartmayı kullanır. Bunlar aradığınız TV özelliklerinde sırasıyla frame dimming ve local dimming olarak geçer.
3. Full array
Üst düzey modeller, yerel karartma ile full array adı verilen daha gelişmiş bir aydınlatma türü kullanır. Özelliklerde kısaca (Full-array with local dimming) FALD olarak yer alır. Direct lit TV‘ler gibi arka aydınlatma, ekran arkasının tamamını kaplar. Ancak FALD modelleri çok daha fazla LED kullanır. Doğal olarak bu da ürün fiyatına yansır. Ayrıca, direct lit ve edge lit modellerden daha geniş kontrast ve daha gerçekçi gölge detayları için birçok kısılabilir bölge sunar.
OLED TV Nedir ?
OLED (organic light-emitting diode), “organik ışık yayan diyot” anlamına gelir. Bir LED TV‘deki aktarıcı sıvı kristal piksellerin aksine, OLED pikselleri yayıcıdır. Yani , elektrikle beslendiklerinde tek bir diyottan hem ışık hem de renk üretebilme özelliğine sahiptir. Dolayısıyla gördüğünüz her piksel, bağımsız bir renk ve ışık kaynağıdır. Bu nedenle OLED TV‘ler, LED TV’deki arka aydınlatma gibi ayrı bir ışık kaynağına ihtiyaç duymazlar. Bu aynı zamanda bir OLED pikseli etkinleştirilmediğinde hiç ışık yaymadığı anlamına gelir. 4K OLED TV’lerde inanılmaz siyahlık seviyelerine ulaşılabilmesinin sebebi budur.
OLED ekranların özelliklerinden biri de son derece ince, esnek ve hatta yuvarlanabilir olmalarıdır. Ancak bunları LED TV’lerle karşılaştırdığımızda en büyük artısı, her pikselin kendi parlaklığını ve gücünü güç kaynağından almasıdır. Bu pikselleri ışık yayarken seçebilirsiniz. Ancak kapalıyken hiç ışık yaymadıklarından tamamen siyahtır.
LED TV ve OLED TV Arasındaki Farklar
1. Siyah Seviyesi
Bir ekranın koyu siyahları üretme yeteneği, mükemmel görüntü kalitesi elde etmede tartışmasız en önemli faktördür. Daha derin siyahlar, daha yüksek kontrast ve daha zengin renkler ve dolayısıyla daha gerçekçi ve göz kamaştırıcı bir görüntü sağlar. Siyah seviyeleri söz konusu olduğunda, OLED tartışmasız şampiyon olarak hüküm sürüyor.
Bahsettiğimiz gibi LED TV’ler bir LCD panelin arkasında parlayan LED arka aydınlatmasıyla görüntü sağlar. Tam güçte yanması gerekmeyen LED’leri seçici olarak karartan gelişmiş karartma (dimming) teknolojisiyle bile, LED TV’ler tarihsel olarak koyu siyahlar üretmede çok başarılı olamamıştır. Ekranın daha açık renkli bölümlerinin oluşturduğu “ışık sızması” bitişik karanlık alanlarda puslanmaya ve yansımalara sebep olur. Bu da görüntünün kalitesini düşürür.
OLED TV’lerde, geleneksel LED TV’lerdeki siyah seviyesi sorunları yaşanmaz. Bir OLED pikseli elektrik almıyorsa, ışık üretmez ve bu nedenle tamamen siyahtır.
2. Parlaklık
Parlaklık söz konusu olduğunda, LED TV’lerin önemli bir avantajı var. Arka aydınlatmaları büyük ve güçlü LED’lerden yapılabilir. Tek tek LED’lerin boyutu küçülse bile sayı artırılarak bu parlaklık korunabilir. OLED TV’ler de oldukça parlak olabilir. Ancak bu kadar koyu siyah seviyeleri ile, ekrandaki en parlak ve en karanlık noktalar arasındaki kontrast farkı çok abartılı kalır. Ayrıca OLED piksellerini uzun süre maksimum parlaklıkta kullanmak, kullanım ömrünü kısaltır, pikselin tamamen siyaha dönme süresini de uzatır. Bu da bir sonraki görüntü karesinde koyu renk olması gereken pikseller için istemeyeceğimiz bir durum.
Bu hususları göz önünde bulundurarak, OLED, LED veya QLED olsun, tüm modern TV’lerin yeterli parlaklıktan fazlasını ürettiğine dikkat etmek önemlidir. O sebeple ikinci olarak TV’nin kullanılacağı yer dikkate alınır. Karanlık bir odada, OLED TV en iyi performansı gösterirken, LED TV’ler ise daha aydınlık ortamlarda OLED TV’leri gölgede bırakır. Doğrudan karşılaştırıldığında, LED TV’lerin parlaklık konusunda kesin olarak üstün olduğunu söyleyelim.
3. Renk
Hem OLED hem de üst düzey LED TV’lerin mükemmele yakın renk doğruluğuna ve HDR içeriği için gereken geniş renk gamını görüntüleme yeteneğine sahip olduğunu belirtelim. OLED’ler, tayfın daha koyu renklerini göstermede başarılıdır. Nanokristaller veya “kuantum noktaları” gibi renk geliştirici teknolojileri kullanan LED modelleri ise parlak, canlı renklerde harikalar yaratıyor. Yani renk konusunda LED ve OLED’ler arasında bariz bir üstünlük yok. Tamamen kullanıcı beklentisine bağlı bir durum söz konusu.
4. Görüntü Açısı
OLED’in LED TV’lere göre büyük bir avantaja sahip olduğu bir diğer alan da görüş açısıdır. Doğrudan bir LED TV’nin karşısına oturduğunuzda resim parlak ve renkli görünür. Ancak yanlara doğru hareket ettiğinizde görüntü gitgide bozulur ve renkler soluklaşır. Bu sorun arka aydınlatma ve paneldeki piksellerden kaynaklanır.
OLED’in kendinden aydınlatmalı pikselleri bu sorunu tamamen ortadan kaldırır. Bu nedenle görüntü kalitesi her açıdan mükemmeldir. Eviniz genellikle arkadaşlarınızla doluysa, ya da geniş bir aileye sahipseniz bu büyük bir avantajdır.
5. Dayanıklılık
LED TV’ler yıllardır piyasada yer alırken son derece güvenilir olduklarını da kanıtladılar. Uzun yıllar boyunca da sorunsuz şekilde çalıştılar. Kullanım ömrü olarak yaklaşık 100,000 saatlik bir süre söz konusu. Bu süre OLED teknolojisinin kullanım ömrünün çok üzerinde bir rakam.
OLED TV’ler, son dönemlerde gelişen bir teknoloji. Bu sınırlı zaman dilimindeki kullanımları nedeniyle kullanım ömrü açısından henüz kendini kanıtlayamamıştır. Bu tür ekranlardaki belirli renklerin farklı ömür süreleri vardır ve farklı zamanlarda parlaklıklarını kaybederler. Bir renk soluklaştığında, diğer renklere de etki eder ve bu da ciddi bir sorun teşkil eder.
OLED TV’lerde duyabileceğiniz olası bir başka sorun da yanma riskidir. Bu, her gün çok parlak statik görüntülere sahip programları uzun saatler boyunca izlerseniz olabilir. Örneğin sürekli logosu ekranda gözüken bir haber kanalı. Aynı pikselin uzun zaman boyunca yüksek parlaklıktaki ışığa maruz kalması esasen bu piksellerin erken yaşlanmasıdır. LG, %50 parlaklığa düşmeden önce OLED TV’lerini 54 yıl boyunca günde beş saat izlemeniz gerektiğini söylüyor. OLED TV’ler 2013’ten beri ortalıkta dolaştığı için bunun doğru olup olmadığını bilemiyoruz. LED TV’lerde kullanılan teknolojinin doğası gereği böyle bir yanma riski bulunmuyor. Dolayısıyla uzun süre kullanım açısından LED TV kesinlikle çok daha avantajlı.
Hangi teknoloji daha iyi ? LED mi OLED mi ?
LED TV ve OLED TV arasındaki farklar, tercihlerinizi alışkanlıklarınız doğrultusunda belirleyebilmektedir. Teknoloji alanında son gelişmelerle birlikte pek çok yenilik olsa da görüntü kalitesi açısından, OLED TV’ler, LED TV’leri geride bırakmaya devam ediyor. Aydınlatma paneli olmaması nedeniyle OLED’lerin ayrıca daha hafif ve daha ince olduğunu belirtelim. LED’lere kıyasla daha az enerji kullanır ve daha iyi görüş açısı sunarlar. Tabi ki bütün bu özelliklerin ciddi fiyat artışlarıyla geldiğini de ekleyelim.
LED TV’ler ise OLED’lere kıyasla çok daha canlı renkler sunar. OLED’lerde yaşanan piksel yanması vb. problemlerinin olmaması ve kullanım ömrü açısından çok daha uzun süreler stabil çalışmaları tercih nedenidir.
Tabi ki tek bir özellik üzerinden görüntü teknolojisi belirlemek birçok opsiyon nedeniyle kolay değil. Her teknolojinin, onu farklı uygulamalar için iyi bir seçim haline getiren benzersiz tarafları var. Eğer TV almayı düşünüyorsanız bütün bu özellikler dahilinde sizin için önemli olan teknolojiyi alışkanlıklarınız dahilinde sizin seçmeniz en doğrusu olacaktır.
İlginizi çekebilecek “İnsanlığın geleceği: beyin-bilgisayar arayüzü” yazımızı okumak için tıklayınız.