Akıllı Telefon Ekran Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir ?
Günümüzde artık akıllı telefon olmazsa olmazımız. Her teknolojik ürün gibi onların da belli bir kullanım ömrü var. Çeşitli sebeplerden ötürü de yenilemek durumunda kalıyoruz. Dolayısıyla yeni telefon seçerken teknolojik özelliklerine hakim olmamız da şüphesiz faydamıza olacaktır. Bu özelliklerden bir tanesi de ekran teknolojileri. İşte bu yazımızda akıllı telefon ekran çeşitleri ve özellikleri hakkında faydalı bilgiler paylaşacağız.
Ekran Çeşitleri
Son yıllarda akıllı telefon ekranları, farklı türde teknolojilerle ve farklı kısaltmalarla karşımıza çıkmaya devam ediyor. AMOLED, LCD, LED, IPS, TFT, PLS, LTPS, LTPO… liste artmaya devam ediyor. Mevcut farklı teknolojiler yetmezmiş gibi, bileşen ve akıllı telefon üreticileri “Super Retina XDR” ve “Dynamic AMOLED” gibi övünç kaynağı isimler benimsiyor. Bu da tüketiciler arasında kafa karışıklığı potansiyelini artırıyor. Öyleyse, akıllı telefon özellik sayfalarında kullanılan bu terimlerden bazılarına birlikte göz atalım. Bu kısaltmalar ne anlama geliyor keşfedelim.
Akıllı telefonlarda kullanılan birçok ekran türü vardır. LCD, OLED, AMOLED, Süper AMOLED, TFT, IPS gibi. İlaveten günümüz telefonlarında nispeten daha az bulunan TFT-LCD. Ayrıca artık orta ve yüksek sınıf telefonlarda sık bulunan IPS-LCD‘yi de unutmayalım. Peki ama bütün bunlar ne anlama geliyor?
Çok kısaca özetlersek, akıllı telefon ekranları için piyasada iki tür teknoloji bulunmaktadır: LCD ve OLED. Her birinin çeşitli varyasyonları ve nesilleri vardır. Bu da televizyonlardaki LED, QLED, miniLED teknolojileri gibi benzeri farklı kısaltmalara yol açar. Ki bunların hepsi aslında LCD teknolojisinin varyasyonlarıdır.
LCD Ekran Nedir ?
LCD, Likit Kristal Ekran anlamına gelir. Bir arka ışıkla aydınlatılan likit kristal dizisini ifade eder. Her yerde bulunmaları ve nispeten düşük maliyetleri, onları akıllı telefonlar ve diğer birçok cihaz için popüler bir seçim haline getiriyor. Tüm ekran arkadan aydınlatıldığından, LCD’ler doğrudan güneş ışığında oldukça iyi performans gösterme eğilimindedir. Ancak arkadan aydınlatma gerektirmeyen ekranlara kıyasla renk temsilleri daha yanıltıcıdır.
TFT Ekran Nedir ?
Akıllı telefonlarda hem TFT hem de IPS ekran kullanımı mevcut. TFT, ince film transistörü anlamına gelir. LCD’nin gelişmiş bir versiyonudur ve aktif bir matris kullanır. Aktif matris, her pikselin ayrı ayrı bir transistöre ve kapasitöre bağlı olduğu anlamına gelir. TFT’nin esas avantajı, geleneksel LCD’lerle karşılaştırıldığında nispeten düşük üretim maliyeti ve artan kontrasttır. Dezavantajları ise diğer LCD’lere kıyasla daha yüksek enerji tüketmeleri, daha dar görüş açısı ve düşük renk üretimidir. Bu nedenlerden ve alternatif seçeneklerin düşen maliyetlerinden dolayı, TFT’ler artık akıllı telefonlarda yaygın olarak kullanılmamaktadır.
IPS Ekran Nedir ?
IPS teknolojisi (Düzlem İçi Geçiş), TN (Twisted Nematic) tekniğini benimseyen birinci nesil LCD ekranlardaki sorunları çözdü. Bu ekranlara açılı olarak yandan baktığınızda renk bozulması sorunları oluyordu. Hele ki daha ucuz akıllı telefon ve tabletlerde bu sorun iyice artıyordu.
IPS panellerde, likit kristaller ekrana uyumludur. Bu da teknolojinin üstün görüş açıları sunmasını sağlar. Genellikle TV’lerde 178º olarak listelenir ki bu da IPS ekranların karakteristik bir özelliğidir. IPS ekranların diğer LCD teknolojilerine göre diğer bir özelliği de üstün renk üretimi. Bu da görüntü düzenleme işleri için uygun monitörlerde bu tür panellerin kullanımını açıklıyor.
PLS LCD Ekran
PLS (Düzlem Hattı Değiştirme) standardı, IPS‘ninkine çok benzer bir kısaltmaya sahiptir. Samsung tarafından geliştirilen teknoloji, IPS ekranlarla aynı özelliklere sahip. Yani üstün renk üretimi ve geniş görüş açıları PLS ekranlar için de geçerli. Ancak OLED ve LCD/VA ekranlara kıyasla daha düşük kontrast seviyesine sahip.
Samsung Display’e göre PLS paneller, rakipleri LG Display‘in IPS panellerine kıyasla daha düşük üretim maliyetine, daha yüksek parlaklık oranlarına ve hatta üstün görüş açılarına sahip. Sonuç olarak, bir PLS veya IPS panelinin kullanımı, bileşen tedarikçisinin seçimine bağlı.
LED Ekran
LED‘ler çok az güç tüketme avantajına sahip. Pazarlama departmanlarının TV’lerde LED terimini vurgulamaya verdiği önem buradan geliyor. Ancak ekran boyutları küçük akıllı telefonlar söz konusu olduğunda durum değişiyor. LCD/LED ekranların sahip olduğu aydınlatma işlemi için gerekli arka ışık, piksel bazlı değil bölgeseldir. Bu sebeple LCD/LED ekranlar, OLED ekranlarla rekabet edebilecek düzeyde kontrast seviyelerine ulaşamazlar.
Mini-LED Ekran
Klasik LCD/LED ekranlardaki arka aydınlatma bölgelerinin çok daha küçük olduğunu düşünün. Yani aynı boyuttaki bir ekranı 4 yerine 20 farklı aydınlatma bölgesine bölerek ışıklandırıyorsunuz diyelim. Bu da örnek vermek açısından size piksel bazlı aydınlatmaya daha yakın bir deneyim sunar. (Aydınlatma bölgeleri küçüldükçe daha keskin kontrast seviyeleri yakalarsınız.) İşte adı üstündeki Mini-LED ekranlar da tam olarak böyle çalışıyor. Ancak klasik LCD/LED’lerden iyi olsalar da, OLED ekranların kontrast seviyelerini yakalayamazsınız.
AMOLED Ekran
AMOLED, Aktif Matris Organik Işık Yayan Diyot anlamına gelir. Bu kulağa karmaşık gelse de aslında öyle değil. İlk iki harfe tekabül eden aktif matristen (AMOLED) TFT LCD teknolojisini anlatırken bahsetmiştik. OLED ise ince film ekran teknolojisi için kullanılan bir terimdir.
OLED, adından da anlaşılacağı gibi içinden akım geçtiğinde ışık yayan organik bir malzemedir. Arkadan aydınlatmalı LCD panellerin aksine, OLED ekranlar, tek tek piksellere elektrik verilmediği sürece “sürekli kapalıdır”.
Bu, OLED ekranların çok daha koyu siyahlara sahip olması, ekrandaki siyah veya daha koyu renklerin daha az enerji tüketmesi anlamına geliyor. Ancak, AMOLED ekranlardaki daha açık renkli temalar, aynı temayı kullanan bir LCD‘den çok daha fazla güç tüketir. Ayrıca OLED ekranların maliyeti de LCD’lere kıyasla çok daha pahalıdır.
OLED ekranda siyah pikseller ‘kapalı’ olduğundan, kontrast oranları da LCD ekranlara kıyasla daha yüksektir. İlaveten AMOLED ekranlar çok daha hızlı bir yenileme hızına sahiptir. Ancak dezavantajı, doğrudan güneş ışığında arkadan aydınlatmalı LCD’ler kadar görünür değildir. AMOLED ekranlardaki ekran yanması ve diyot bozulması da dikkate alınması gereken diğer faktörlerdir.
Olumlu tarafı, AMOLED ekranlarda, LCD’lerdeki gibi arkadan aydınlatma olmadığından daha ince yapılı ve daha esnektir.
OLED, AMOLED ve Süper AMOLED Arasındaki Farklar Nelerdir ?
OLED, organik ışık yayan diyot anlamına gelir. Bir OLED ekran, ince elektrominesans malzeme tabakalarından oluşur. Elektrominesans üzerinden geçen akımla ışık yayan malzemedir. En önemli özelliği kendi ışığını üretmesi ve bu nedenle bir arka aydınlatma gerektirmemesidir. OLED ekranlar, akıllı telefonlarda veya TV’lerde kullanıldığında daha yaygın olarak AMOLED ekranlar olarak adlandırılır.
AMOLED’in AM kısmının aktif matrisi temsil ettiğini belirtmiştik. Bir de pasif matris OLED (P-OLED) teknolojisi mevcuttur. Ancak bunlar akıllı telefonlarda daha az yaygındır.
Super AMOLED, Samsung’un eskiden yalnızca üst düzey modellerinde bulunan, ancak şimdi daha mütevazı modellerde de yer alan ekranlarına verdiği addır. IPS LCD’ler gibi, süper AMOLED de dokunmatik yanıt katmanını, üstte ekstra bir katman yerine ekranın kendisine entegre ederek temel AMOLED teknolojisini oluşturdu.
Sonuç olarak süper AMOLED ekranlar güneş ışığını AMOLED ekranlardan daha iyi tutuyor. Ayrıca daha az güç gerektiriyor. Adından da anlaşılacağı gibi süper AMOLED, AMOLED’in daha iyi bir versiyonudur. Bunu sadece bir pazarlama hilesi olarak düşünmek haksızlık olur. Samsung’un ekranları zaten genellikle en iyiler arasında yer alıyor.
Yine son dönemlerde karşımıza çıkan “Dynamic AMOLED” ekranlara kısaca değinelim. Bu tür ekranlar daha geniş bir kontrast ve renk yelpazesini destekleyen HDR10+ sertifikasının yanı sıra, görsel konforu sağlamak için mavi ışık azaltma özelliğine de sahip.
OnePlus tarafından en gelişmiş cihazlarında kullanılan “Fluid AMOLED” terimi, temelde kullanılan yüksek yenileme hızlarını vurgular. Bu da ekranda daha akıcı animasyonlar izlemenize olanak sağlar.
LED ve OLED TV arasındaki farkları öğrenmek için tıklayın.
