Dünyanın En İyi Savaş Uçakları

Günümüzde hava desteği olmadan herhangi bir savaşı kazanmak hiç de kolay değil. Bu sebeple ülkelerin hava kuvvetlerinde yer alan savaş uçakları hızla modernize ediliyor. Bu doğrultuda radar ve itki sistemleri, aviyonik sistemler, silah sistemleri, gövde ömrü gibi parametreler sürekli geliştiriliyor. Şu an için üzerinde en çok çalışılan uçak teknolojisinin 5. nesil savaş uçakları olduğunu söyleyebiliriz. Milli Muharip Uçak KAAN için de ilk uçuşun gerçekleştirilmesi sonrasında sürecin hızlanması bekleniyor.

Hali hazırda 4. nesil savaş uçakları, hava kuvvetlerinin bel kemiğini oluşturmaya devam ediyor. 5. nesil savaş uçaklarına ulaşamayan veya ulaşması zaman alacak ülkeler ise sahip olduğu 4. nesil savaş uçaklarını modernize etme yolunu seçiyor. Bu sebeple 4+, 4++ ve 4.5 nesil savaş uçakları literatürdeki yerini almış durumda. Bu makalemizde de dünyanın en iyi savaş uçaklarını ve sahip oldukları teknik özellikleri inceliyoruz:

F-16V Block 70

İlk resmi uçuşunu 1974 yılında gerçekleştiren ve General Dynamics tarafından üretilen F-16 savaş uçağı, 1978 yılında hizmete alınmıştır. F-16’ların üretim hakkı 1993 yılında Lockheed firmasına satılmış ve daha sonra Lockheed firması Martin Marietta ile birleşerek Lockheed Martin adını almıştır. 4. nesil savaş uçağı olan F-16, ABD’li Lockheed Martin tarafından üretimi devam eden ve çok sayıda versiyona sahip bir uçak. Aynı zamanda, 2. Dünya Savaşı sonrası üretilen uçaklar arasında MIG-21 ve F-4 Phantom-II’den sonra en çok üretilen savaş uçağıdır. Dünyanın en çok tercih edilen savaş uçaklarından biri olan F-16, küresel savaş uçakları filosunun yaklaşık %15’ini oluşturuyor.

İlk üretildiğinde hafif avcı uçağı olarak geliştirilen F-16, zamanla çok amaçlı avcı uçağı haline gelmiştir. 9G kuvvete dayanıklı ilk avcı uçağı olan F-16, aynı zamanda elektronik kumandalı uçuş sistemine sahip ilk savaş uçağıdır.

Türk Hava Kuvvetleri envanterinde toplam 238 adet F-16 savaş uçağı bulunmaktadır. Bunlar; 37 adet Block 30, 101 adet Block 40, 71 adet Block 50 ve 29 adet Block 50+ modelidir. Block 40 ve Block 50 modelleri modernizasyon çalışmaları doğrultusunda Block 50+ seviyesine yükseltilmiştir. Block 30’lar ise Block 40 ve Block 50’den çıkan, uygun olan sistemlerle modernize edilmiştir. Türkiye, 40 adet F-16V Block 70 savaş uçağı tedarikinin yanı sıra mevcut F-16’larını yerli imkanlarla modernize etmeyi planlamaktadır.

Üst düzey manevra kabiliyetine sahip F-16’lar en son gerçekleştirilen modernizasyon sonucu ortaya çıkan 4.5 nesil F-16 Viper Block 70 modeliyle son derece önemli yetenekler kazandı. Bu sayede F-16 savaş uçaklarının ömrü 2060’lı yıllara kadar uzatılmış oldu.

F-16V Block 70 Savaş Uçağı Teknik Özellikleri

F-16V Block 70/72 modeli, Block 50/52+ modelinin Northrop Grumman üretimi AN/APG-83 SABR AESA (aktif faz dizinli radar) radarı eklenerek geliştirilmiş versiyonudur. Bu radar, F-22 ve F-35 gibi 5. nesil savaş uçaklarının radarlarında kullanılan yazılımı ve donanımı içerir. Elektronik karıştırmaya karşı yüksek direnç gösterir. Aynı zamanda daha düşük tespit edilebilirliğe sahiptir. Yüksek G kuvvetine maruz kalan pilotun bayılma ihtimaline karşı muhtemel kazaları önleyebilecek Auto GCAS (yer çarpışma önleme sistemi) sistemi entegre edilmiştir. Bu sistem, çarpışmanın gerçekleşeceği kestirilerek uçağı uygun irtifaya çıkarıp düz uçuşa devam edilmesini sağlar. Lockheed Martin’e göre bu teknoloji sayesinde 12 olayda 13 pilot kurtarılmıştır.

Block 70/72 modeli, mevcut Block 50/52+ modellerinin modernize edilmesiyle ya da sıfır F-16V Block 70/72 üretimi şeklinde elde edilmektedir. Fakat modernize edilen Block 50/52+ modelleri, gövde farkı olduğundan CFT (gövde üzeri yakıt tankı) sahibi olamıyor. Bunun sebebi de gövde üzerinde yer alan bağlantı noktalarının zayıf olmasıdır. F-16 Block 50/70 modelleri General Electric F110-GE-129 motorunu kullanırken Block 52/72 modelleri Pratt Whitney F100-PW-229 motorunu kullanmaktadır.

F-16V Block 70 varyantında Lockheed Martin tarafından geliştirilen Legion-ES IRST (kızılötesi arama ve takip) sistemleri kullanılmaktadır. Bu sistem ile havadaki hedeflerin kızılötesi izleri sayesinde takibi gerçekleştirilmektedir. Bu da 5. nesil savaş uçaklarına karşı çok önemli bir kabiliyet. Ayrıca F-16V Block 70 ve 72’de BAE Systems tarafından üretilen AN/APX-126 IFF (Gelişmiş Düşman-Dost Tanımlama) sistemi kullanılmaktadır. Bununla birlikte elektronik harp paketi olarak AN/ALQ-254 Vipershield koruma sistemi yer alır.

İlk sıfır F-16V Block 70 siparişi Bahreyn tarafından verilmiştir. Tayvan filosunda ise mevcut F-16’ların yükseltme çalışmaları başlamıştır. Ayrıca 66 adet yeni F-16V Block 70 modeli sipariş edilmiştir. Yunanistan ise 84 adet Block 52+ ve Block M varyantının Block 72 varyantına dönüştürüldüğünü açıklamıştır. Bulgaristan ve Slovakya’ya ise teslimatlar devam etmektedir.

F/A-18E/F Block III Super Hornet

Boeing tarafından geliştirilen F/A-18E/F Super Hornet savaş uçağı 1995 yılında ilk uçuşunu gerçekleştirmiş ve 2001 yılında hizmete alınmıştır. Tek motorlu F/A-18C/D Legacy Hornet yerine geliştirilmiş çift motorlu, çok amaçlı bir avcı uçağıdır. F/A-18 Super Hornet, en son modernizasyonu Block III modeli ile çok büyük iyileştirmeler yaşadı. Bu sebeple 4.5 nesil savaş uçağı konumuna gelmiş durumdadır.

F/A-18E modeli tek kişilik, F/A-18F modeli ise çift kişiliktir. Bu modeller eski tasarıma göre 1.28 m daha uzun, %25 daha fazla kanat alanına sahiptir. Ayrıca %33 daha fazla dahili yakıt taşıyabilmektedir. Bu sayede menzil %41 ve havada kalma süresi %50 artış göstermiştir. Bununla birlikte 2 adet mühimmat taşıma istasyonu eklenmiştir. Böylece 1 adet gövdede olmak üzere toplam 11 adet silah istasyonuna sahip hale gelmiştir.

F/A-18 Super Hornet, kara üslerinden ve uçak gemilerinden kalkış yeteneğine sahiptir. 2 adet General Electric F414-GE-400 turbofan motoru ve art yakıcı ile toplam 196 kN itki kuvveti sağlayabilmektedir. F-22 Raptor kadar görünmezlik özelliğine sahip olmasa da, eski nesil avcı uçaklarından çok daha küçük bir ön radar kesitine sahiptir. 150 km menzile sahip AN/APG-79 AESA radarı, AN/ASQ-228 ATFLIR kızılötesi hedefleme sistemi kullanılmaktadır. AESA radarı sayesinde çok küçük hedefler tespit edilebilir. Elektronik harp paketi olarak ise AN/ALQ-214 sistemi kullanılmaktadır. Block III yükseltmesiyle uçağın hizmet süresi 10.000 uçuş saatine yükseltilmiştir.

Pilotun durumsal farkındalığını artıran yüksek çözünürlüklü ve 10×19 inç dokunmatik ekran ile birden fazla küçük ekran üzerinde gösterilen sensör verileri, taktik bilgiler ve görev haritaları tek ekrandan takip edilir. Bu sayede pilotun iş yükü azalır ve karar verme süreci hızlanır. Yeni tasarlanmış motor hava girişleri, her ne kadar bir stealth uçağı olmasa da uçağın düşman radarları tarafından tespit edilme olasılığını düşürür.

JAS 39E/F Gripen

Saab üretimi JAS 39 Gripen, tek motorlu, hafif, çok maksatlı savaş uçağıdır. İsveç tarafından F-16 veya F-18 alımı gerçekleştirmek yerine bu uçakların üretilmesi tercih edilmiştir. İlk uçuşunu 1988 yılında yapmış ve 1996 yılında hizmete alınmıştır. Oldukça ekonomik olan uçağın aerodinamik yapısı Eurofighter ve Rafale uçaklarının geliştirme sürecinde de kullanılmıştır. Delta kanat ve kanard konfigürasyonuna sahiptir. Kanardlar hava freni olarak hareket etmek ve iniş mesafesini azaltmak için aşağı doğru açılıdır. Gelişmiş iniş takımları ve aeordinamik yapısı sayesinde 600 metrelik oldukça kısa pistlere iniş yapabilmektedir. Aynı zamanda 500 metrelik pistlerden kalkış yapabilmesi mümkündür.

Gripen A ve B modelinden sonra NATO standartlarına uyumlu C ve D modelleri geliştirilmiştir. E ve F modellerinde de radar, motor, aviyonikler, silah sistemleri ve menzil konusunda geliştirmeler yapılmıştır. Sivil karayollarına bile iniş yapabilme yeteneğine sahip olan Gripen, önceki versiyonlarına göre daha büyük bir gövdeye sahiptir. Ayrıca daha güçlü bir motor, artırılmış silah taşıma kapasitesi, yeni kokpit, aviyonik mimarisi ve elektronik harp sistemi mevcuttur. JAS 39 Gripen, it dalaşı için oldukça etkilidir. 70-80 derecelik hücum açısıyla uçma yeteneği vardır. Gripen E’nin uçuş saati başına maliyeti F-35, Eurofighter ve Rafale’e göre yaklaşık 4 kat daha düşüktür. Bu da işletme maliyetinin oldukça iyi olduğunu gösterir.

JAS 39 Gripen‘de Selex ES-05 Raven AESA radarı bulunmaktadır. Bununla birlikte Skyward-G IRST sistemi, gizli hedefleri termal üzerinden tespit etme kabiliyeti sağlar. Saab’a göre Gripen, dünyanın en gelişmiş veri bağlantısına sahiptir. 2010 yılına kadar General Electric lisansıyla üretilen Volvo RM12 motoruyla ilgili tek bir arıza olmadan 143.000’den fazla uçuş saatini tamamlamıştır. Gripen E modelinde ise 98 kN GE RM16 (F414-GE-39E) motoru kullanılmaktadır. Bu motor RM12’ye göre %20 daha fazla itki kuvveti sağlamaktadır. Gripen, yaklaşık 50 yıl hizmet ömrüne sahip olması için düşük bakım gereksinimlerine ihtiyaç duyacak şekilde tasarlanmıştır.

Su-35S

Su-35, Sukhoi tasarım bürosu tarafından tasarlanmış ve Komsomolsk on Amur tarafından üretilmiştir. Birçok uçak mühendisine göre Rusların bugüne kadar ürettiği en iyi savaş uçağıdır. NATO tarafından Flanker ismiyle kodlanmıştır. 1988 yılında üretilen ve Su-27M olarak da bilinen Su-35, 1995 yılında hizmete alınmıştır. Geliştirilen Su-35S modeli ise 2014 yılında hizmete başlamıştır.

2 adet Satürn AL-41F1S motoru kullanan Su-35S, art yakıcı ile 142.2 kN itki kuvveti oluşturmaktadır. Standart aerodinamik sistemler ile yapılamayacak manevraları düşük hızlarda itki kontrolü ile yapabilmektedir. Bu durum batılı uçakların çalışma mantığından farklıdır. Bu tip manevralar, füzelerden kaçmak veya it dalaşı için önemlidir.

Su-35S üzerinde N035 Irbis-E pasif elektronik taramalı dizin radarı bulunmaktadır. Bu radar sayesinde 400 km uzaklıktaki hedef tespit edilebiliyor. Ayrıca 30 hava hedefini aynı anda takip etme ve 8 adetine angaje olabilme imkanı mevcut. OLS-35 elektro optik sistemi sayesinde 90 km’den hedef tespiti ve 30 km’den lazer mesafe ölçümü yapılabiliyor. Uçak, L175M Khibiny-M elektronik karşı önlem sistemi ile donatılmıştır. Ayrıca 300 km menzilli havadan havaya ve havadan karaya çok sayıda füze entegre edilebilmektedir. Rusya tarafından Türkiye’ye önerilen savaş uçaklarından biridir.

F-15EX Eagle II

McDonnell Douglas tarafından tasarlanan F-15 savaş uçağı, dünyanın en iyi savaş uçakları arasında yer alır. İlk uçuşunu 1972 yılında yapan F-15,1976 yılında hizmete alınmıştır. F-15, birçok savaş pilotuna göre F-35’e kadar üretilen en gelişmiş F serisi savaş uçağıdır. Sahada da çok sayıda muharebe rekoruna sahiptir. Düşürdüğü MiG-29’larla adından oldukça söz ettirmiştir.

F-15EX, Boeing şirketinin kendi inisiyatifiyle üretilen en güncel versiyondur. Artırılmış taşıma kapasitesi, elektronik uçuş kontrolleri, gelişmiş dijital kokpit ile görev sistemleri ve gelişmiş yazılım yeteneklerine sahip 4++ nesil savaş uçağıdır. Boeing şirketinin iddialarına göre F-15EX Eagle II modeli dünyanın en hızlı muharebe bilgisayarına sahiptir. 1 veya 2 kişi tarafından kullanılabilen uçak genellikle tek pilotla uçurulur. Art yakıcı ile toplamda 262 kN itki kuvveti sağlayan 2 adet General Electric F-110-GE-129 motoru bulunmaktadır. F-15EX Eagle II modelinde AN/APG-82 AESA radarı ve IRST sistemi kullanılmaktadır. Elektronik harp ve karşı tedbir amacıyla kullanılan AN/ALQ-250 sistemi bulunmaktadır. 20.000 uçuş saati gövde ömrü olan uçak, 23 adet harici yük noktasıyla uçan cephanelik lakabına sahiptir. İlk uçuşunu 2021 yılında gerçekleştiren bu versiyon ile F-15’lerin hizmet süresinin 2040 yılına kadar uzatılması hedeflenmiştir.

F-15EX Eagle II savaş uçakları, gelişmiş gizlilik özelliklerine sahip olmamakla birlikte, yük kapasitesi, hız ve menzil açısından F-35 ve F-22’den daha yüksek taşıma ve erişim kabiliyetine sahiptir.

Tavsiye İçerik : Dünyanın En İyi İnsansız Savaş Uçakları ve Özellikleri

J-20 Mighty Dragon

J-20 Mighty Dragon, Çinli Chengdu Aircraft Industry Group tarafından üretilen ve gelişmiş gizlilik teknolojisi kullanan, 5. nesil, çift motorlu, savaş uçağıdır. İlk uçuşunu 2011 yılında gerçekleştirmiş ve 2017 yılında hizmete girmiştir. F-22 ve F-35’ten sonra operasyonel olan dünyanın üçüncü 5. nesil savaş uçağıdır. Kontrol edilebilirliği kolay bir uçaktır. 0.8-1.2 Mach aralığındaki hızlarda manevra kabiliyeti yüksektir. Kısa pistlere iniş yapabilen uçağın kokpiti oldukça modern dijital bir yapıya sahiptir.

J-20, düşük radar kesit alanı için tasarlanmış bir gövdeye, kanard-delta konfigürasyonuna ve dışa eğimli ikiz dikey V-kuyruğa sahiptir. Kanardlar yüksek hücum açılarında kontrolü sürdürmek ve süpersonik performansı iyileştirmek açısından önemlidir. Silah istasyonları ise diğer 5. nesil uçaklarda olduğu gibi gövde içerisine gizlenmiştir. Görünebilirliği azaltması amacıyla gövdesi özel bir kaplama ile kaplanmış ve boyanmıştır.

J-20 savaş uçağı, 2 adet Shenyang WS-10C turbofan motoruna sahiptir. Ayrıca Type 1475 (KLJ-5) AESA radarı ve EORD-31 IRST sistemi bulunmaktadır. EOTS-86 elektro-optik hedefleme sistemi sayesinde hedef tespiti, takibi ve nişan alma yetenekleri sağlanır. Her bir motor yaklaşık 145 kN itki kuvveti üretir. J-20’ye ait birçok detayın F-35’le benzer olduğu uzmanlar tarafından ileri sürülmektedir.

Tavsiye İçerik : 6. Nesil Savaş Uçakları ve En Önemli Özellikleri

Rafale F4.1

Fransız Dassault firması tarafından üretilen Rafale, 1986 yılında ilk uçuşunu gerçekleştirmiş ve 2000 yılında hizmete alınmıştır. Aerodinamik yapısıyla öne çıkan Rafale, kanard delta kanatlı, çift motorlu, çok maksatlı bir savaş uçağıdır.

4.5 nesil Rafale savaş uçağı 2 adet Snecma M88-4E turbofan motorundan güç alır. Her bir motor 75 kN itiş gücü üretir. Kullanılan kompozit malzemeler ve kaplamalar sayesinde radar izi oldukça azaltılmıştır. Uçakta 200 km üzerinde menzile sahip RBE2-AA AESA radarı kullanılmaktadır. Bu sayede Meteor havadan havaya füzelerinin kullanım kabiliyeti kazanılmıştır. Rafale savaş uçaklarında bulunan en önemli sistemlerden biri de SPECTRA elektronik harp sistemidir. Bu sistem sayesinde radar kapalıyken düşman unsurları uzun mesafeden tespit ve teşhis edilebilmektedir. Tespit edilen yayınları karıştırması için 3 adet AESA anteni ve kendisine atılan füzeleri tespit etmek amacıyla 2 adet IR füze alıcısı ve lazer ikaz sistemi bulunmaktadır. Uçak üzerinde ayrıca IRST sistemi ve lazer mesafe ölçerden oluşan FSO (Front Sector Optronics) sistemi vardır. IRST ile 100 km’den fazla bir mesafede hava hedeflerinin teşhisi ve takibi yapılabilmektedir.

Rafale F3 savaş uçakları, ASMP-A nükleer saldırı füzesi Reco NG keşif podu ve MBDA AM-39 Exocet gemisavar füzesi taşıma yeteneğine sahiptir. Bu model, lazer güdümlü Safran AASM ve Thales Tailos hedefleme podu eklenerek F3-R versiyonuna yükseltilmiştir. Halihazırda kullanılan Damocles poduna ait özelliklere ek olarak daha yüksek irtifa ve daha uzun menzilden gece ve gündüz operasyon yapma yeteneği, hareketli hedeflerin otomatik tespit ve takibi kabiliyetleri eklenmiştir. Ayrıca AGCAS otomatik zemin çarpışması kaçınma sistemi bulunmaktadır.

Günümüzde daha da geliştirilen Rafale savaş uçağı, hem donanım hem de yazılım düzeyinde önemli ölçüde modernize edilerek F4.1 standardına yükseltilmiştir. F3 ve F3-R standardı uçaklar Mısır, Katar, BAE, Hırvatistan, Yunanistan, Hindistan ve Endonezya gibi ülkeler tarafından halihazırda kullanılıyor. 2025 yılı itibariyle Fransa envanterindeki en az 26 adet Rafale uçağının F4.1 standardına yükseltildiği belirtilmektedir.

Eurofighter Typhoon Tranche 4

Eurofighter Typhoon İngiltere, Almanya, İspanya ve İtalya ortaklığında üretilmiştir. BAE Systems %37, DASA %29, Aeritalia %19.5 ve CASA %14 oranında paya sahiptir. Tasarım yetkisinin kendisinde olmasını isteyen Fransız Dassault firması projeden ayrılmış ve Rafale savaş uçağını geliştirmiştir.

Eurofighter Typhoon 4.5 nesil, delta kanatlı, çok gelişmiş bir avcı uçağıdır. İt dalaşı için oldukça etkili ve çevik bir tasarımı vardır. Typhoon, her biri art yakıcılı, 90 kN itiş kuvveti bulunan 2 adet Eurojet EJ200 motoruna sahiptir. Uçağın tasarımında Rafale, Gripen ve MIG 1.44 savaş uçaklarından esinlenilmiştir. İlk uçuşu 1994 yılında gerçekleşmiş ve 2003 yılında hizmete alınmıştır.

Eurofighter Typhoon için 4 ayrı montaj hattı bulunmaktadır. Her ortak şirket kendi ülkesinde kendi uçaklarının montajını gerçekleştirebilmektedir. Tüm uçaklar için üretilen parçalar aynı olduğundan ihracat için oldukça elverişlidir. Alman Premium AEROTEC firmasında ana gövde üretimi, İspanyol CASA firmasında sağ kanat üretimi, İngiliz BAE Systems firmasında ön gövde, arka gövde, kanopi, kuyruk kanadı ve flap üretimi, ve İtalyan Leonardo tarafından sol kanat, flap ve arka gövdenin bazı bölümlerinin üretimi gerçekleştirilmektedir.

2017 yılında Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne ait bir Eurofighter Typhoon tatbikat sırasında Çok İşlevli Gelişmiş Veri Bağlantısını (MADL) kullanmış ve F-35B ile haberleşerek uyumlu çalışabildiğini göstermiştir. Bunun için MADL mesajları Link 16 formatına çevrilmiştir. Böylece bir F-35’in gizli modda doğrudan Eurofighter Typhoon ile iletişim kurmasına izin verilmiştir. Kullanılan Captor-E AESA radarı sayesinde yaklaşık 59 km uzaklıktaki bir F-35’in tespit edilebildiği uzmanlar tarafından ifade edilmektedir. Kızılötesi arama ve takip amacıyla iskele tarafında ön camın önüne monte edilmiş PIRATE IRST sistemi kullanılmaktadır. Typhoon’un ön radar kesitinin azaltılması amacıyla önemli çalışmalar yapılmıştır.

Tranche 4, Eurofighter Typhoon’un en modern ve en gelişmiş versiyonudur. Captor-E AESA radarı, ECRS Mk2 versiyonu elektronik harp ve hava savunma bastırma görevleri için gelişmiş yetenekler sunar. Türkiye’nin de Eurofighter Typhoon alımı görüşmeleri kapsamında Tranche 4 modelini talep ettiği bilinmektedir.

F-35 Lightning II

5. nesil F-35 savaş uçakları, şimdiye kadar geliştirilen en pahalı savaş uçaklarından birisidir. İşletme maliyeti de oldukça yüksektir. Günümüze kadar toplam 820 adet üretim yapılmıştır ve seri imalat süreci devam etmektedir.

Radardaki izi F-22 kadar küçük olamasa bile günümüz uçaklarından düşüktür. Bunu sağlamak için silah istasyonları gövdenin içine saklanmıştır. Ayrıca daha keskin geometriye sahip bir gövde tasarımı gerçekleştirilmiştir. Ek olarak kompozit malzemelerin kullanım oranı artmış ve özel RAM (Radar Absorbing Material) boyama yapılmıştır.

F-35 savaş uçağında Northrop Grumman üretimi AN/APG-81 AESA radarı kullanılmaktadır. Ayrıca BAE Systems üretimi AN/ASQ-239 Barracuda Elektronik harp sistemi bulunur. Ek olarak Northrop Grumman ve Rytheon üretimi AN/AAQ-37 dağıtık diyafram sistemi (DAS) vardır. Lockheed Martin üretimi AN/AAQ-40 elektro optik hedefleme sistemi (EOTS), Northrop Grumman AN/ASQ-242 iletişim, konumlandırma ve kimliklendirme sitemi, Harris Corporation üretimi çok işlevli gelişmiş veri bağlantı haberleşme sistemi (MADL) kullanılmaktadır.

DAS, her yönden füze fırlatma uyarısı ve hedef takibi sağlayan altı kızılötesi sensörden oluşur. Bir durumsal farkındalık kızılötesi arama ve izleme (SAIRST) sistemi olarak hareket eder. ASQ-239 Barracuda düşman radarlarını tespit edebilme ve bozma yeteneğine sahiptir. EOTS; lazer hedefleme, FLIR (Forward-looking infrared) ve uzun menzilli IRST işlevlerini gerçekleştirir. F-35’in yazılımlarının çoğu C ve C++ programlama dilleri kullanılarak hazırlanmıştır.

F-35 kokpiti pilota iyi bir durumsal farkındalık kazandırmak için tasarlanmıştır. Ana ekran, panoramik bir dokunmatik ekrandır. Tek parça olan renkli kanopi önden menteşelidir ve bir iç çerçeve ile güçlendirilmiştir. Martin-Baker US16E modeli fırlatma koltuğu yan raylar üzerinde bulunan mancınık sistemi ile fırlatılmaktadır.

Collins Elbit Vision Systems tarafından üretilen kask ekranı, F-35‘e ait insan-makine ara yüzünün önemli bir parçasıdır. Kaska takılı ekran sistemi, eski uçakların ön panelinin üstüne yerleştirilmiş baş üstü göstergesi yerine, kask vizörüne uçuş ve muharebe bilgilerini getirerek pilotların hangi yöne bakarlarsa baksınlar önemli bilgileri görmelerini sağlar.

F-35 A/B/C Varyantlarının Karşılaştırılması

En modern savaş uçakları arasında gösterilen F-35 savaş uçakları tek kişilik ve tek motorludur. Ayrıca istihbarat, keşif ve gözetleme yeteneğine sahiptir. F-35A ve F-35C savaş uçakları 1 adet Pratt Whitney F135-PW-100 turbofan motorundan güç alır. F-35B modelindeki kaldırma fanı STOVL Rolls Royce tarafından üretilmiştir. Bu modelde 191 kN F135-PW-600 art yakıcılı turbofan motor kullanılır. F-35A modelinde gövde üzerinde 180 mühimmat kapasiteli, 4 namlulu General Dynamics 25 mm GAU-22/a Equalizer top bulunmaktadır. F-35B ve F-35C modellerinde dahili bir top yoktur. Bunun yerine gizlilik gerektirmeyen görevlerde top kullanımı amacıyla harici bir pod bulunur.

F-35A konvansiyonel avcı uçağı (CTOL), F-35B kısa kalkış ve dikey iniş (STOVL) özelliğine sahip bir uçaktır. F-35C ise uçak gemisine iniş kalkış yapabilen bir modeldir. Ortak parça sayılarının da çok fazla olmadığını belirtelim. F-35 savaş uçağı ilk uçuşunu A modeliyle 2006 yılında gerçekleştirmiştir. İlk olarak 2015 yılında F-35B, 2016 yılında F-35A, 2019 yılında ise F-35C hizmete alınmıştır.

F-35 savaş uçağının tasarım sürecinde birçok sorunla karşılaşılmıştır. Bunlardan en önemlisi ağırlık azaltma çalışmalarıdır. Tam 6.2 milyar dolar maliyete ve 18 aylık bir gecikmeye mal olan ağırlık azaltma çalışmaları ile F-35A modelinin ağırlığı 1100 kg, F-35B modelinin ağırlığı 1400 kg, F-35C modelinin ağırlığı ise 860 kg azaltılmıştır. Bu çalışmalarda uçak gövdesi yeniden tasarlanmış ve elektriksel donanımlar değiştirilmiştir.

ABD ile birlikte diğer program ortağı üyeler Birleşik Krallık, İtalya, Hollanda, Kanada, Türkiye, Avustralya, Norveç ve Danimarka, geliştirme maliyetlerine katkıda bulunmayı kabul etmiştir. Birleşik Krallık, 1. seviye ortak olarak planlanan geliştirme maliyetlerinin yaklaşık %10’una katkıda bulunmuştur. Program ortağı ülkelerin yanı sıra İsrail ve Singapur, Ortak Güvenlik Katılımcıları olarak projede yer almıştır. 100 adet alım gerçekleştirmeyi planlayan Türkiye, S-400 Hava Savunma Sistemlerini alması sonrası projeden çıkartılmıştır.

İlginizi Çekecek İçerik : Dünyanın En Büyük Yolcu Uçağı Üreticileri

F-22 Raptor

Dünyanın ilk 5. nesil savaş uçağı olan F-22 Raptor, halen dünyanın en iyi savaş uçakları arasında ilk sırada yer alıyor. Uçağın yüksek maliyet nedeniyle 2011 yılında üretimi durdurulsa da rakipsiz it dalaşı kabiliyeti ve yüksek manevra yeteneği ile en ölümcül savaş jetlerinden biri olmaya devam ediyor. Sadece ABD tarafından kullanılan F-22 Raptor’ın başka ülkelere satışına ise izin verilmiyor.

Dünyanın en pahalı ve en güçlü savaş uçağı F-22 Raptor, ilk uçuşunu 1997 yılında yapmış ve 2005 yılında hizmete girmiştir. 8’i test amaçlı olmak üzere toplam 195 adet üretilmiştir. Esas olarak hava hakimiyeti için tasarlanmıştır. Aynı zamanda düşman sahasına gizlice girmek ve birden fazla hedefe karşı ilk imha görevlerini yerine getirmek üzere geliştirilmiştir. İtki yönlendirme sistemi sayesinde manevra kabiliyeti çok yüksektir. 5. nesil savaş uçaklarının ortak özelliği olan, silah yükünün gövde içinde taşınması durumu F-22 Raptor savaş uçağının radar izini oldukça azaltmaktadır. Radar kesit alanının 0.0001 metrekareden daha az olduğu belirtilmektedir.

F-22 Raptor, 2 adet Pratt Whitney F-119-PW-100 itki yönlendirme kabiliyetine sahip turbofan motordan güç almaktadır. Art yakıcısız olarak süpersonik seviyede uçuş gerçekleştirebilmektedir. Her bir motor art yakıcılı şekilde 156 kN itiş gücü sağlar. F-22 Raptor ayrıca otomatik bir yer çarpışmasını önleme sistemi (GCAS) içerecek şekilde yükseltilmiştir.

Ana görev sistemleri arasında Sanders / General Electric AN/ALR-94 elektronik harp sistemi, Martin Marietta AN/AAR-56 kızılötesi ve ultraviyole Füze Fırlatma Dedektörü (MLD), Westinghouse / Texas Instruments AN/APG-77 AESA radarı bulunmaktadır. Bu sistem sayesinde 200-240 km arasında hedef tespiti yapabilmektedir. F-22 Raptor savaş uçakları hizmete alındıkları ilk günden itibaren blok yükseltmeleri ve yazılım güncellemeleri aracılığıyla sürekli modernize edilmektedir.

SU-57

Su-57, Rusya’nın ilk hayalet özelliğine sahip 5. nesil savaş uçağıdır. Her ne kadar F-35’ler ile kıyaslansa da F-22’ye karşı geliştirilmiştir. Maliyeti yeni savaş uçaklarından çok daha düşüktür. Buna rağmen yaşanan teknik sorunlar sebebiyle henüz istenen düzeyde etkinlik gösterememiştir. İlk uçuş 2010 yılında gerçekleşmiş ve 2020 yılında hizmete alınmaya başlanmıştır. 10 adet test için olmak üzere toplam 16 adet üretilmiştir. Seri imalat süreci halen devam etmektedir. NATO’da Felon ismiyle kodlanmıştır.

Sukhoi şirketi tarafından yayınlanan kaynaklarda Su-57 üst düzey manevra kabiliyetli, süperseyir özellikli, büyük oranda kompozit malzeme kullanılarak tasarlanan, AESA radarı ve sensör füzyonu gibi gelişmiş aviyoniklere sahip bir hayalet uçak olarak tanımlanmıştır.

Su-57, 2 adet Saturn AL41-F1 142 kN artyakıcılı turbofan motorundan güç alır. Bu motor, itki yönlendirme sistemine sahiptir. F-35’lerin manevra yeteneğinin Su-57’ye göre oldukça az olduğunu belirtelim. Su-57’nin ana aviyonik sistemleri, Sh121 çok işlevli bütünleşik radyo elektronik sistemi (MIRES) ve 101KS Atoll elektro optik sistemidir. Sh121, N036 Byelka AESA radar sistemi ve L402 Himalaya elektronik karşı önlem sisteminden oluşur.

İlginizi Çekecek İçerik : Dünyanın En İyi Taarruz Helikopterleri

MIG-35

Mikoyan tarafından üretilen 4.5 nesil Mig-35 savaş uçağı, dünyanın en çok kullanılan ve ilk turbofan motorlu savaş uçaklarından biri olan Mig-29 modelinin geliştirilmiş versiyonudur. NATO’da Fulcrum-F adıyla kodlanmıştır. Mig-29 modeline göre haberleşme sistemi, nişan alma, radar ve aviyonik sistemleri daha gelişmiştir. 2016 yılında ilk uçuşunu gerçekleştiren Mig-35, 2019 yılında hizmete alınmıştır. Mig-35’in batı uçakları arasında muadilleri Rafale ve Eurofigter Typhoon olarak gösterilebilir. Mig-29’ların özellikle F-15’lere karşı kaybettiği mücadelelerden sonra iyileştirme ihtiyacı daha da belirgin hale gelmiştir. Bu sebeple geliştirilen yeni aviyonikler Mig-35’lerin hava üstünlüğünü kazanması, hassas saldırı gerçekleştirebilme kabiliyeti, OLS-35 sayesinde optik konum belirleme ve keşif görevlerinde iyileştirme sağlamıştır. Uçuş menzili %50 oranında artmış ve radar izi azaltılmıştır. 2 adet Klimov RD-33MK her biri art yakıcılı 88 kN itiş gücüne sahip motorundan güç almaktadır. Seri üretimi gerçekleştirilen Mig-35’ler PESA radarı ile donatılmıştır. İhraç modelinde ise Zhuk-AE AESA radarı bulunmaktadır. Elektronik harp sistemi olarak ELT/568(V)2 kullanılır.

İlginizi Çekecek İçerik : Dünyanın En İyi Silahlı İnsansız Hava Araçları

• [1] F-16V (Viper) Fighting Falcon Multi-Role Fighter
• [2] Boeing F/A-18E/F Super Hornet: its origin, purpose and performance
• [3] Gripen JAS 39
• [4] F-15 EX: America’s second-fastest jet fighter just got faster
• [5] French Air Force Receives 26th Rafale F4.1 Fighter Jet Delivered as Part of 39 Aircraft to be Supplied by End of 2025
• [6] Eurofighter Tranche 4 Offers New Tech and Retrofit Capabilities
• [7] About the F-35
• [8] F-22 Raptor, Dünyanın En İyi Savaş Uçağı mı?