James Webb Uzay Teleskobu: Uzayın Derinliklerine Yolculuk
Gökyüzü insanoğlunun merakını cezbetmiş, keşif arzusunu alevlendirmiş ve bilim dünyasına sınırsız sorular sormaya teşvik etmiştir. Uzayın derinliklerinde gizlenen sırları açığa çıkarma çabaları, bilim insanlarını ve uzay keşif teknolojilerini her geçen gün yeni zirvelere taşımaktadır. Bu keşif yolculuğunun en heyecan verici adımlarından biri, James Webb Uzay Teleskobu ile aydınlanmaktadır. Gökyüzündeki ilk ışıkların izlerini takip edebilen bu teknolojik harika, evrenin doğrudan şahitliğini sağlayarak bilim dünyasına eşi benzeri olmayan bir pencere sunmaktadır.
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu ne işe yarar? James Webb Uzay Teleskobu neden önemli? Bu teleskop ile evren hakkında hangi bilinmeyenlere ulaşılması planlanıyor? Hubble ile Webb arasındaki farklar nelerdir? Tüm bu soruların cevabını ve merak edilen diğer hususları inceledik:
James Webb Uzay Teleskobu Ne İşe Yarar?
Yıllardır merakla beklenen James Webb Uzay Teleskobu NASA tarafından fırlatılmıştır. NASA’nın eski yöneticilerinden biri olan James Webb’in adını taşıyan teleskobun fırlatılması için Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ürünü olan ve dünyanın en güvenilir roketi olarak bilinen Ariane 5 roketi kullanılmıştır. Bu roket ile art arda gerçekleştirilen 80 fırlatma boyunca hiçbir sorun yaşanmamıştır.
Fırlatılması birçok kez ertelenen ve 10 milyar dolarlık bir harcama ile 10 bin kişilik bir iş gücünü arkasında bulunduran Webb, kızılötesi görüş özelliği sayesinde yaklaşık 13.5 milyar yıl öncesine ışık tutuyor. Bu sayede evrenin, Big Bang’den 200 milyon yıl sonraki halini incelemek mümkün. Çünkü daha uzun dalga boyları, gök cisminden gelen ışığın Dünya’ya varma süresinin uzaması sonucunda zamanın gerisini daha yakından inceleme imkanı vermektedir. Tıpkı bir zaman makinesi gibi değil mi?
James Webb Uzay Teleskobunun Özellikleri Nelerdir?
James Webb Uzay Teleskobu 18 adet altıgen aynanın birleşmesiyle oluşan, 6.5 m genişliğinde ve 25.4 m2 yüzey alanında bir ana aynaya sahiptir. Bu aynanın en önemli özelliği oldukça hafif berilyumdan üretilmesidir. Ayrıca aynaların üzeri 0.1 mikron kalınlığında çok ince bir altın ile kaplanmıştır. Altın, darbelere karşı çok hassas olsa da berilyum malzeme çok küçük boyutlardaki meteoroid etkilerinden etkilenmemektedir. Birbirinden bağımsız şekilde oldukça hassas olarak hareket edebilen bu aynalar sayesinde ışık, yani kızılötesi yakalanmaktadır. Çünkü zamanın başlangıcındaki patlamadan, yıldızlardan, galaksilerden geriye kalan tek şey ışıktır.
NASA, teleskobun ne kadar hassas olduğunu, Ay’daki bir arının ısısının bile tespit edileceğini belirterek açıklamıştır. Öyle ki, çok uzak konumlarda bulunan soluk ışıkları tespit etmek için teleskobun bulunduğu katmanın -267°C’de çalışması gerekiyor. Bu da sistem üzerinde bulunan ve 5 katmandan oluşan güneşlik ile sağlanıyor. Aksi halde teleskop kendi ürettiği ışığı bile yakalayabilmektedir. Güneşe maruz kalan tarafta ise sıcaklık 110°C’yeulaşabiliyor.
Proje’de NASA’nın yanında Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Kanada Uzay Ajansı (CSA) da yer alıyor. Ayrıca endüstriyel çalışmalar için de dev havacılık firması Northrop Grumman görev almış durumda.
James Webb ve Hubble Arasındaki Farklar Nelerdir?
James Webb Uzay Teleskobu’nun önemini anlamak adına Hubble ve James Webb kıyaslaması yapmak doğru olacaktır. Evren hakkında bilinen tüm bilgilere Hubble sayesinde sahibiz. James Webb ile gezegen ve yıldız sistemlerinin oluştuğu toz bulutlarının içine bakılması mümkün hale gelmiş durumdadır. Hubble çoğunlukla görünür ve ultraviyole ışıkta çalıştığından bu bilgilere ulaşmak mümkün değildi. Hubble, halihazırda Dünya’dan 500 km uzaktadır. Webb ise Dünya’dan 1.500.000 km uzakta bulunan 2. Lagrange (L2) noktasında yer almaktadır. Ayrıca Hubble, tamir ihtiyacı olduğunda ulaşılabilir bir konumda bulunuyor. Fakat Webb’in birçok ekipmanı güneş enerjisi ile çalışsa da bazı kısımları konvansiyonel yakıtla çalışıyor. Bu yakıt bir gün tükendiğinde mesafe sebebiyle yakıt ikmali de gerçekleşemeyecektir. Bu sebeple Webb’in ömrünün 5-10 yıl arası olacağı öngörülmektedir.
James Webb’in Yolculuğu
James Webb, 1.5 milyon km uzakta 2. Lagrange (L2) yörüngesine yerleşirken 29 gün içinde birçok parçanın günlere yayılarak sırayla açılması gerekmekteydi. Bu nedenle 3. günde koruyucuların devreye girmesi, 5. günde güneş kalkanının açılması, 6. günde güneşlik katmanlarının ayrılması, 11. günde ikincil aynanın devreye girmesi, 13. günde birincil aynanın devreye girmesi ve 15. günde teleskobun tamamen açılması planlanmıştı. Webb’in yolculuğunda herhangi bir aksaklık yaşanmadı. Webb’in uzaya fırlatılmasından hemen sonra çok konuşulan ‘Don’t Look Up‘ filminin Netflix’te gösterime girmesini de ayrıca irdelemek gerekir.
James Webb Uzay Teleskobu Tarafından Çekilen İlk Fotoğraflar
James Webb Uzay Teleskobu tarafından çekilen ilk fotoğraf 11 Temmuz 2022 tarihinde paylaşılmıştır. Fotoğrafta SMACS 0723 galaksi kümesinin 4.6 milyar yıl önceki görüntüsü yer almaktadır.
12 Temmuz 2022 tarihinde ise ilk tam renkli görüntüler NASA tarafından yayınlanmıştır. Bu görüntüler arasında Karina Bulutsusu ve NGC 3132 Bulutsusu yer almaktadır.
James Webb Uzay Teleskobu ile Big Bang, galaksilerin oluşumu, yıldızların doğuşu ve gezegenlerin kökeni hakkında sorulara cevap aranmaktadır. Bu sebeple galaksimizin merkezinde bulunan devasa kütleli kara delik Sagitarrius A, Webb için çok önemli bir araştırma konusu olacaktır. Çünkü mevcut imkanlar, kara delikteki yoğunluğun ardını görmekte yetersizdir. Kara delikler hakkında merak edilenleri öğrenmek için ‘Kara Delik Nasıl Tespit Edilir? Çeşitleri Nelerdir?’ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.