Dünyanın En Büyük Açık Deniz Petrol ve Doğalgaz Platformları

Açık deniz petrol ve doğalgaz platformları, denizlerin derinliklerinde bulunan petrol veya doğalgazı çıkarmak için üretilen dev tesislerdir. Enerji sektöründeki ilerlemeler sayesinde bu tür yapılar artık en zorlu koşullara dayanacak şekilde inşa edilmektedir. Üretkenliği en üst düzeye çıkarmak için en son teknolojilerle ve birinci sınıf güvenlik sistemleriyle donatılan bu açık deniz petrol ve doğalgaz platformları, küresel enerji taleplerini karşılamak için oldukça önemlidir.

Muazzam büyüklükteki bu yapıların inşası birkaç yıl ve milyarlarca dolar alsa da, tamamlandığında, denizlerde en zor erişilen noktalardan petrol ve doğalgaz çıkarabilirler. Bununla birlikte küresel enerji üretiminin yaklaşık %30’u açık deniz kaynaklarından sağlanmaktadır. Bunun giderek artan bir kısmı, büyük ve karmaşık üretim platformları gerektiren, ulaşılması zor, derin sulardan sağlanmaktadır.

Açık deniz petrol ve doğalgaz platformları birçok farklı varyasyona sahiptir. Büyüklük söz konusu olduğunda, bazı platformlar diğerlerinden biraz daha fazla hayranlık uyandırıyor. Günümüzde bu tipte platformlar yoğun olarak Meksika Körfezi’nde bulunmaktadır ve ABD’ye aittir. Diğer yoğun bölgeler ise Basra Körfezi ve Uzak Doğu’dur.

İlginizi Çekecek İçerik: ‘Brent Petrol Nedir? Nereden Çıkarılır?‘

İşte dünyanın dört bir yanındaki en büyük açık deniz petrol ve doğalgaz platformları;

1) Berkut

Berkut, Ohotsk Denizi’nde, Rusya’nın Uzakdoğu’daki Sakhalin-1 offshore projesinde ticari üretime başlayan açık deniz petrol ve doğalgaz platformudur. Toplam ağırlığı 200.000 tondur. Berkut, su üstünde 42.780 ton ile dünyanın en büyük açık deniz petrol ve doğalgaz platformu olma rekorunu elinde tutuyor. Altın Kartal anlamına gelen Berkut, arktik altı koşullara, en zorlu çevresel şartlara dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Bu sebeple 19 metre boyunda dalgalara, 2 metre kalınlığındaki buz parçalarına ve sismik şoklara dayanıklıdır. Ayrıca otonom güç kaynağına sahiptir ve – 44 santigrat derece sıcaklıkta çalışabilmektedir.

Platformun su üstündeki kısmı 144 metre yüksekliğinde 105 metre uzunluğunda ve 60 metre genişliğindedir. Berkut, deniz tabanına sabitlenmiş ve yerçekimine dayalı bir yapı (GBS) üzerine inşa edilmiştir. 12 milyar dolara mal olan platformun ana yapısı denizin üzerinde yükselen 4 güçlü sütuna dayanır. Ek olarak 4 gaz türbini ve 3 jeneratör ile çalışan Berkut, Rusya’nın Vostochny limanında inşa edilmiştir.

1996 yılında kurulan Sakhalin-1 Konsorsiyumu, ABD’li ExxonMobil (%30), Japon Sodeco (%30), Rus Rosneft (%20) ve Hint ONGC Videsh’ten (%20) oluşmaktadır. Berkut, günde yaklaşık 12.000 ton petrol üretimi gerçekleştirme kapasitesine sahiptir.

2) Perdido

Perdido, Meksika Körfezi’nde Shell Oil Company tarafından işletilen, yaklaşık 2450 metre su derinliği ile dünyanın en derin yüzen petrol platformudur.  Platformun en yüksek üretim kapasitesi günlük 100.000 varil petrol ve 6 milyon m3 doğalgazdır. Ayrıca 267 metre yüksekliğe sahip olan Perdido, neredeyse Eyfel Kulesi kadar yüksek.

İnşası yaklaşık 3 milyar dolara mal olan platform 5 yılda tamamlanmıştır. 2010 yılında faaliyete geçen Perdido’nun görev sahası Meksika Körfezi, tayfun ve kasırgalarla doludur. Bu sebeple oldukça düşük sıcaklıklara dayanıklı ve güçlü bir yapıya sahiptir. Mülkiyeti Shell, Chevron ve BP’ye ait olan platform, bölgenin 3 düşük basınçlı petrol rezervi olan Great White, Tobago ve Silvertip sahalarında görev yapmaktadır.

Direkli yapıya sahip olan Perdido, Technip inşaat şirketi tarafından Finlandiya’da üretilmiştir. 170 metre uzunluğundaki direk, deniz tabanına demirlenmiştir. Toplam 53.000 ton ağırlığında olan platformun gövdesi 22.000 tondur. Ayrıca güvertesi 2 futbol sahası büyüklüğündedir. Platform; bir işleme tesisi, bir sondaj kulesi ve 175 işçi için yaşam alanından oluşmaktadır. Su arıtma ve tuzdan arındırma sistemi, spor salonları, restoran, tv odaları ve internet bağlantısı mevcuttur. Son derece gelişmiş bir güvenlik sistemine ve kaza durumunda 25 işçiyi barındırabilecek kurtarma botlarına sahiptir. Ek olarak platformda, kasırga durumunda her biri 23 işçi taşıyabilen 2 helikopterin inebileceği büyüklükte helikopter pisti bulunmaktadır.

3) Petronius

Petronius, Meksika Körfezi’nde Chevron Corporation ve Marathon Oil tarafından işletilen derin su uyumlu kule platformudur. 534 metre derinliğinde deniz tabanına sabitlenmiştir. Toplamda 640 metre yüksekliği ile dünyanın en uzun açık deniz petrol ve doğalgaz platformudur. 43.000 tonluk yapının inşası 1997 yılında başlamış ve 2000 yılında tamamlanmıştır.

Genellikle platformlar dalgalar veya rüzgarlar nedeniyle oluşabilecek sarsıntılara karşı dayanıklı olacak şekilde üretilir. Ancak bu yapı derin su uyumlu kule tipinde olduğundan gelgit akıntıları ile yüksekliğinin %2’si kadar esneyebilecek şekilde tasarlanmıştır. Su üstü yapıdan deniz tabanına kadar uzanan çok sayıda kazık sayesinde sağlam bir temele sahiptir. 

Yaklaşık 500 milyon dolara mal olan Petronius; bir sondaj kulesi, işçiler için yaşam alanları, boru hatları ve operasyon odasına sahiptir. Platform günlük 60.000 varil petrol ve 3 milyon m3 doğalgaz çıkarma kapasitesine sahiptir.

4) Hibernia

Hibernia, Kuzey Atlantik bölgesinde Kanada’nın Newfoundland kentinin 315 km doğusunda görev yapmaktadır. Hibernia platformu 600.000 ton toplam ağırlığıyla bu alanda dünyanın en büyük açık deniz petrol ve doğalgaz platformudur. Su üstü ağırlığı 37.000 tondur. Yerçekiminde dayalı bir yapı (GBS) üzerine inşa edilmiştir. Görev aldığı bölge kuvvetli kuzey rüzgarları, sis ve devasa yüzen buzdağları ile elverişsiz hava koşullarına sahip olduğundan, platform maksimum kapasitede çalışırken bu koşullara dayanması için istenen stabiliteyi ve dayanıklılığı vermek amacıyla GBS ideal bir seçim olarak kabul edilmiştir. 

Kanada’daki en büyük açık deniz platformu olan Hibernia 6 milyon tonluk bir buzdağına karşı dayanıklıdır. Ayrıca gelen buz kütlesinin hareketini algılayarak ondan uzaklaşan bir buzdağı yönetim sistemine sahiptir. ExxonMobil tarafından işletilen Hibernia, Murphy Oil ve Chevron gibi şirketlerin ortak mülkiyetindedir.

Hibernia, dünyanın en eski rezervlerinden biri olan Avalon’daki petrol rezervlerini kullanmak için inşa edilmiştir. Günlük petrol üretim kapasitesi 150.000 varildir. 1.4 milyon varil petrol depolamak için gerekli depolara sahiptir. Ayrıca güverte, 100 metre yüksekliğinde 4 sütun tarafından desteklenmektedir. Bununla birlikte güvertede 192 işçi için yaşam alanı, can kurtarma ekipmanları, kurtarma botları ve helikopter pisti bulunmaktadır. Platforma ait modüllerin bazıları İtalya ve Kore’den temin edilerek bir araya getirilmiştir. Hibernia, 2 adet sondaj şaftı ile 3700 metre derinliğe inilebilmektedir. Platformun operasyonlarına 15-20 yıl daha devam edecektir.

5) Olympus

Shell firmasına ait olan Olympus, aynı zamanda şirketin en büyük yüzen derin su platformudur. Petrol üretimine 2014 yılında Meksika Körfezi’nde başlamıştır. Olympus, TLP (tension-leg platform) tipi bir açık deniz petrol ve doğalgaz platformudur. TLP sistemlerinde platform, çoğu dikey hareketini ortadan kaldıracak şekilde deniz tabanına bağlıdır.

Toplam 126.000 ton ağırlığa sahip olan Olympus’un inşası 2010 yılında başlamış ve 2013 yılında tamamlanmıştır. Platformun temeli Güney Kore Daewoo tersanelerinde Samsung tarafından üretilmiş ve mavnalar ile kurulum sahasına getirilmiştir. Yaklaşık 945 metre su derinliğinde çalışan platform günlük 100.000 varil petrol üretebilmektedir.

Olympus, 195 çalışanı için en son teknolojileri ve modern olanakları bir araya getirmiştir. Yaşam alanı 4 kata yayılmıştır. Kilerler, spor salonları, tıbbi personelin bulunduğu küçük bir ilk yardım odası ve acil durum tahliye ekipmanı içermektedir. Ayrıca platformun destek direkleri korozyona dayanıklı özel boya ile kaplanmıştır.

6) Baldpate

Hess Corporation’ın sahibi olduğu Baldpate, Louisiana kıyılarında görev yapan, açık deniz uyumlu bağımsız kuleye sahip sondaj platformudur. Hudson Engineering tarafından Teksas, Houston’da tasarlanan Baldpate, 582 metre yüksekliği ile Petronius’tan sonra dünyanın en uzun ikinci açık deniz petrol ve doğalgaz platformudur.

Açık deniz uyumlu kuleler (compliant towers) sabit kulelere (fixed towers) göre daha esnek yapıya sahiptir. Baldpate, şiddetli fırtına koşullarında 3 metre yanal olarak hareket edebilecek esnekliktedir. Bununla birlikte sistemin toplam ağırlığı 38.700 tondur. Platform günde 50.00 varil petrol ve yaklaşık 4 milyon m3 doğalgaz üretim kapasitesine sahiptir.

7) Stones

2016 yılında işletmeye alınan ve Shell tarafından işletilen Stones, tüm açık deniz yapıları arasında en derine inebilen petrol ve doğalgaz platformudur. 2896 metre su derinliğine ulaşabilen sistem Meksika Körfezi’nde görev yapan ilk derin deniz sondaj gemisidir.

Stones Singapur’da üretilmiştir. Günlük üretim kapasitesi 50.000 varil petrol ve 425.000 m3 doğalgazdır. Ayrıca 800.000 varil petrol sistem üzerinde depolanabilmektedir. Ultra derin deniz sondaj gemisi olan Stones, 8.077 metre derinlikten petrol çıkarmaktadır.

Ayrılabilir şamandıra donanımlı taret yapısı, geminin rüzgarla birlikte dönmesine veya şiddetli bir fırtına veya kasırga durumunda geminin daha güvenli sulara yönelebilmesi için kuyudan tamamen ayrılmasını sağlar. Fırtına geçtikten sonra ise platform geri dönüp bağlantıyı yeniden kurabilmektedir.

8) Troll A

Toplam yüksekliği 472 metre olan Troll A, deniz seviyesinden 303 metre aşağıdaki yüzeyin üzerine yerleştirilmiştir. Norveç’in batı kıyısında görev alan Troll A platformu, Equinor, eski adıyla Statoil tarafından işletilmektedir. 683.600 ton ağırlığa sahip olan Troll A, 1996 yılında 200 km uzaklıktaki görev bölgesine 7 günde taşınmıştır. Dünyada bir yerden başka bir yere taşınan en uzun yapı ve Gulfaks C’den sonra en ağır ikinci yapıdır. Troll A ile 40 kuyudan doğalgaz üretimi yapılmakta ve birkaç boru hattı ile nakledilmektedir.

1991 yılında inşasına başlanan platform 650 milyon dolara mal olmuştur. Yerçekimine dayalı bir yapı (GBS) üzerine inşa edilen platformun temeliyle gövdesinin birleştirilmesi 1998 yılında tamamlanmıştır.

9) Thunder Horse

Thunder Horse, BP’nin Meksika Körfezi’ndeki en büyük açık deniz petrol ve doğalgaz sondaj platformudur. Üzerinde 300 işçi görev yapmaktadır. BP tarafından işletilen platformun mülkiyeti BP ve ExxonMobil’e aittir. Yapımı 10 yıl süren platform yaklaşık 6 milyar dolara mal olmuştur.

Günlük üretim kapasitesi 250.000 varil petrol ve 6 milyon m3 doğalgazdır. 2008 yılında petrol üretimine başlayan platform 8800 metre derinliğinde sondaj yapabilmiştir. Thunder Horse, 1844 metre su derinliğinde çalışabilmektedir.

10) Bullwinkle

Superior Energy Services firmasına ait olan Bullwinkle Meksika Körfezi’nde görev yapmaktadır. Toplam ağırlığı 77 ton, yüksekliği ise 529 metredir. Suyun altında kalan çelik ceket yapının yüksekliği 412 metredir. Çelik ceket yapı, dünyada bir yerden başka bir yere taşınan en uzun ikinci yapıdır. Bullwinkle açık deniz petrol ve doğalgaz platformu dünyadaki en uzun 3. platformdur.

Dünyanın en büyük 10 açık deniz petrol ve doğalgaz platformlarına ek olarak Meksika Körfezi’nde görev yapan 477 metre uzunluğundaki Pompano; Angola’da görev yapan ve Chevron tarafından işletilen 512 metre uzunluğundaki Benguela-Belize Lobito-Tomboco ve 474 metre uzunluğundaki Tombua-Landana; Norveç Kuzey Denizi’nde görev yapan ve Equinor tarafından işletilen 380 metre uzunluğundaki Gulfaks C önemli sondaj platformlarıdır.

İlginizi Çekecek İçerik: ‘Türkiye’nin Sondaj Gemileri’

Açık Deniz Platformları Neden Bu Kadar Büyük?

Öncelikle deniz tabanının çok altında bulunan rezervlere ulaşmak için açık deniz petrol ve doğalgaz platformları derin sondaj kabiliyetine sahip olmalıdır. Ayrıca platform ne kadar büyükse o kadar fazla sondaj malzemesi taşıyabilecektir. Bu da daha kısa sürede daha fazla kuyu açılabileceği anlamına gelir. Bununla birlikte platform büyüklüğü arttıkça inşa maliyeti de artmaktadır. Fakat barındırılabilecek sondaj malzemesi artacağından daha fazla kuyu açılabilecektir. Bu da inşa maliyetini katlanılabilir seviyeye çekmektedir.

• [1] The Biggest Oil Rigs In The World & Understanding The Reasons Of The Big Size
• [2] Hibernia Oil and Gas Field Project, Newfoundland, Canada
• [3] 5 Largest Offshore Structures (Rig and Production Platform) in The World
• [4] 5 Biggest Oil Platforms in the World
• [5] The 5 Largest Offshore Oil and Gas Production Platforms on the Planet
• [6] The 6 Biggest Offshore Structures In The World
• [7] 6 Biggest Oil Rigs in the World
• [8] 7 of the World's Biggest and Baddest Offshore Structures