Parmak İzi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Parmak izi, her insanın parmak uçlarında bulunan ve yaşam boyu değişmeyen benzersiz desenlerin bir kombinasyonudur. Ancak parmak izi çeşitliliğinin altında yatan mekanizmalar hakkında çok az şey bilinmektedir. Her insan için parmak izi kalıpları kalıtsaldır ve genellikle yaşam boyunca aynı kalır. Bu gerçeğe dayanarak genetik bilimci Sijia Wang ve arkadaşları, yakın zamanda yapılan bir çalışmada uzuv gelişimi ile ilgili genlerin parmak izi kalıpları üzerindeki etkisini keşfetti.

Parmak İzi Çeşitleri Nelerdir?

Parmak izi bireylere özgü olmakla birlikte kemer, döngü ve sarmal olmak üzere 3 çeşittir. İnsanların parmak izini oluşturan oluklar ve çıkıntılar, hamileliğin üçüncü ayından sonra fetüsün el ve ayak parmaklarında oluşmaya başlar. Bilim insanları, parmak izlerinin nesneleri yakalamaya ve dokularını algılamaya yardımcı olmak için evrimleşmiş olabileceğine ihtimal veriyor. Ancak bu modellerin tam olarak nasıl oluştuğu bilinmiyor.

Çalışma kapsamında Doğu Asya’dan 13.846, Avrupa’dan 10.120 insanın genlerle ilgili verileri taranmıştır. Wang ve arkadaşları parmak izlerinin kalıplarıyla ilgili gen üzerinde 43 farklı bölge tespit etti. En etkili bölgelerden birinin embriyonik uzuv gelişimindeki rolüyle bilinen EVI1 adlı bir genin oluşumunu düzenlediği ortaya çıktı. Ekip, bulgularını test etmek için farelerin EVI1 geniyle ilgili DNA’sını değiştirdi. Bu farelerin, doğal fenotip farelere kıyasla parmaklarında anormal cilt desenleri geliştirdiğini keşfettiler.

İnsan verilerinin analizi, parmak izi modellerinin genetik olarak parmak uzunluğuyla ilişkili olduğunu ortaya çıkardı. Örneğin, küçük parmak ne kadar uzun ve avuç içi ne kadar kısa ise, parmak izlerinde o kadar çok sarmal deseni vardır. Ek olarak kişinin işaret parmağının distal eklemi ne kadar uzunsa o kadar az kıvrım vardır. Bu korelasyon, uzuv gelişiminde rol oynayan genlerle güçlü bir şekilde bağlantılıdır.

Genlerin Parmak İzi Üzerindeki Etkileri

Genlerin parmak izi modellerini nasıl şekillendirdiğini tam olarak bilmiyoruz. Ancak genetik bilimci Jinxi Li’ye göre farklı parmak izi modellerinin oluşumunda önemli rol oynayan volar pad’e (embriyonik bir doku) uygulanan büyümeden gelen güç miktarı ile belirleyebiliriz. Örneğin bir fetüsün eli büyüdükçe avuç içi ve parmakları esner ve uzar. Bu kuvvetler de sarmal parmak izinin döngü paternine dönüşmesine imkan sağlar.

Parmak İzi ile Genetik Hastalıkların Tespiti

Yapılan araştırmada EVI1’in lösemi riski ile bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Bu çalışma daha fazla sarmal paternine sahip kişilerin hastalığa daha duyarlı olduğunu ortaya koymuştur.

Birçok konjenital (doğum kusuru) genetik bozukluk, parmak izi gibi farklı dermatoglifik desenlerle ilişkilidir. Örneğin, down sendromlu çocukların avuçlarında tek bir kırışıklık olması durumu gibi. Genetik bilimci Sijia Wang’e göre bu çalışma, dermatoglifik modellerin önemli gelişim genlerinden etkilendiğini göstermektedir.

Araştırma, insanın fenotipik (dış görünüş) özelliklerinin birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu haritalamayı amaçlıyor. Daha sonra ekip, dermatoglifik kalıpların hastalıklar ve altta yatan pleiotropik mekanizma ile nasıl ilişkili olduğu konusuna odaklanmayı planlıyor.

Biyoteknoloji alanında ilginizi çekeceğini düşündüğümüz ‘Kendini Kopyalayan İlk Canlı Robotlar : Xenobot’ başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.