Güneş Sistemi’ndeki Gezegenlerin En İlginç 8 Özelliği
Güneş sistemi; Güneş ve Güneş etrafındaki gezegenler, uydular, kuyruklu yıldızlar, asteroidler ve diğer kütlelerin uzayda oluşturduğu bir bölgedir. Güneş Sistemi içindeki en büyük gezegenler arasında Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün olmak üzere 8 adet gezegen yer alır. Bunların dışında, Güneş Sistemi içinde milyarlarca asteroid, kuyruklu yıldız ve diğer küçük kütleler mevcut tabii ki.
Evet, Plüton önceleri Güneş Sistemi’nin dokuzuncu gezegeni olarak kabul edilirdi. Ancak 2006 yılında Plüton’un gezegen tanımının değiştirilmesi sonucu, Güneş Sistemi’nin küçük gezegenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu tanımın değiştirilmesi, Plüton’un Güneş Sistemi’nde yer alan bazı cisimlere benzer kabul edilmesi ile ilgilidir. Bu cisimler arasında Eris, Ceres, Makemake ve Haumea sayılabilir.
Güneş Sistemi‘nde bulunan gezegenler dönme süresi, dönme yönü, atmosfer yapısı, uydular ve yörüngeler açısından farklılık gösterir. Gezegenlerin en ilgi çekici 8 özelliğini inceleyelim:

1) Merkür
- Merkür, Güneş Sistemi’nin en küçük ve Güneş’e en yakın gezegenidir.
- Merkür’ün yüzeyi, gezegenler arasında gözlemlenen en büyük kraterler ve volkanik aktiviteler ile kaplıdır.
- Merkür’ün yüzey sıcaklığı ortalama 400 °C’ye ulaşabilmektedir. Sıcaklık, geceleri -173 °C’ye kadar düşebiliyor. Bir atmosferi bulunmadığından yüzey sıcaklığının korunması zordur.
- Merkür’ün doğal bir uydusu yoktur.
- Merkür, Güneş Sistemi’nin en sık gözlemlenen gezegeni olup güneş tutulmaları sırasında çok net bir şekilde gözlenir.
- Merkür, Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenler gibi rotasyon ve revolüsyon hareketleri yapmaktadır. Merkür, yörüngede bir tam tur yaparken, Güneş etrafında 2 tam tur yapmaktadır.
- 2016 yılında Merkür’den elde edilen verilerde yeni oluşan fay hatları görülmüştür. Bu da Merkür’ün küçülmeye devam ettiğini ve kararlı bir yapıya sahip olmaya çalıştığını göstermektedir.
- Merkür yüzeyinde hiçbir organik materyal bulunmaz. Yalnızca mineraller bulunmaktadır. Bu nedenle Merkür yüzeyinde yaşamın varlığı mümkün değildir.

2) Venüs
- Venüs’ün de Merkür gibi doğal bir uydusu yoktur.
- Venüs, Güneş’e Merkür’den daha uzak olmasına rağmen Güneş Sistemi’nin en sıcak gezegenidir. Yüzey sıcaklığı yaklaşık 462 °C’ye ulaşmaktadır. Bunun sebebi atmosferinde yer alan bulutların sera etkisi ile sıcaklığı tutmasıdır. Bu nedenle yüzeyinde kabarcıklar bulunur.
- Venüs, Güneş Sistemi’nin en aydınlık gezegenidir. Dünya’dan bakıldığında görülen en parlak yıldızlardan biridir.
- Venüs’ün atmosferi zehirli gazlardan oluşur. Atmosferinde su bulunmadığından yoğun bir yağış olmaz. Bu sebeplerle insanlar için yaşanabilir bir ortama sahip değildir.
- Venüs kendi etrafındaki dönüşünü 243 günde, güneş etrafındaki dönüşünü ise 224 günde tamamlar.
- Venüs’ün eksen eğikliği neredeyse yoktur. Bu sebeple farklı mevsimler yaşanmaz.
- Venüs, Uranüs ile birlikte diğer gezegenlere göre ters yönde döner. Yani Güneş Venüs’te batıdan doğup doğudan batar.
- Venüs’ün yüzeyinde birçok volkanik aktivite vardır. Bazı volkanlar dünyadakilerden daha büyüktür.

3) Dünya
- Dünya, Güneş’in etrafındaki en doğru mesafede bulunan ve yaşam için uygun bir atmosfere sahip olan tek gezegendir.
- Dünya’nın doğal uydusu Ay’dır.
- Dünya’nın atmosferi oksijen, azot, argon, karbon dioksit ve su buharı içermektedir.
- Dünya, Güneş’ten aldığı enerji sayesinde, yaşamı destekleyen ısı ve ışığa sahiptir.
- Dünya, yer kabuğunun 3 bölümden oluştuğu tek gezegendir: kabuk, manto ve çekirdek. Yer kabuğu, yer hareketleri, yer altı zenginliği ve volkanizma gibi özellikleri ile ilginç bir yapıya sahiptir.
- Dünya, çeşitli coğrafi bölgelerde farklı iklimlerin ve ekosistemlerin varlığına ev sahipliği yapmaktadır. Bu nedenle, Dünya’da çok sayıda farklı canlı türü bulunmaktadır.
- Dünyanın dönüş hızı her yüzyılda bir 17 milisaniye yavaşlar. Bu da günlerin uzamasına sebep olur. Ayrıca Dünya her yıl Güneş’ten 1.5 cm uzaklaşır.
- Dünya (Earth), gezegenler arasında ismi mitolojiden gelmeyen tek gezegendir.

Tavsiye İçerik : ‘Uzaydaki En Modern Sorun: Uzay Çöpleri Nasıl Temizlenir?’
4) Mars
- Dünya’ya benzeyen bir yapıya sahip olması nedeniyle, Mars’ta yaşamın varlığının olası olduğu düşünülür.
- Mars, toprakta ve atmosferde bulunan tozdaki demirin oksitlenmesi sebebiyle kızıl gezegen olarak bilinir ve aylarca süren toz fırtınalarına sahiptir.
- Mars, Güneş Sistemi’nin en büyük dağ ve volkanlarından olan Olympus Mons (27 km), en geniş kalderalarından Valles Marineris ve en büyük kraterlerden Hellas Planitia’ya ev sahipliği yapmaktadır.
- Mars’ta ortalama sıcaklık -63 °C’dir.
- 1 Mars yılı 687 Dünya gününe eşittir. Ayrıca 1 Mars günü, Dünya’da 24 saat 39 dakikaya eşittir.
- Mars, Güneş Sistemi’nde en çok sayıda uzay aracı gönderilen gezegendir.
- Mars, gezegen üzerinde yaşamın varlığına dair ipuçlarını içermektedir. Örneğin, Mars’ın geçmişinde su olabilecek şartların varlığı ve bugün yüzeyinde su kristalleri gibi su izlerinin olması yaşam için olanak tanır. NASA ve diğer uzay araştırma kuruluşları, Mars’ta yaşamın varlığını ve gezegenin gelecekte insanlar tarafından kolonileştirilmesinin olasılığını araştırmaktadır.
- Mars’ta, geçmişte büyük oranda su olduğu yüzeyde bulunan izlerden tespit edilmiştir. Atmosferinin çok ince olması sebebiyle suyun azaldığı düşünülmektedir.

5) Jüpiter
- Jüpiter’in atmosferi çok kalın olduğu için yüzeyine ulaşılamaz. Hidrojen ve helyumdan oluşan yoğun gaz kütlesi şeklinde bir yapıya sahiptir.
- Jüpiter’in atmosferinde, büyük bir fırtına olan kırmızı nokta (Great Red Spot) bulunur. Bu fırtına, Güneş Sistemi içerisindeki en büyük ve en eski fırtınadır ve 300 yıldan uzun süredir devam etmektedir. Fırtınanın çapı dünyanın yaklaşık 3 katı büyüklüğündedir.
- Jüpiter, Güneş Sistemi’nin en büyük gezegendir ve birçok uyduya sahiptir. En büyük uyduları arasında Ganymede, Callisto, Io ve Europa yer almaktadır. Jüpiter’in uydusu Europa, Dünya’daki okyanuslardan daha fazla suya sahiptir.
- Jüpiter’de 1 gün, Dünya’ya göre çok daha kısadır ve sadece 9 saat 56 dakikadır. Jüpiter, Güneş etrafındaki dönüşünü ise 12 yılda tamamlar.
- Jüpiter, Güneş Sistemi içerisinde en güçlü manyetosfere sahip gezegendir ve bu manyetosfer nedeniyle güçlü bir radyasyon bölgesine sahiptir.
- Jüpiter’in atmosferinde çok sayıda uydu ve asteroid vardır. Jüpiter, Dünya için adeta bir koruyucudur. Dünya’da hayatı yok edecek birçok tehlikeli gökcismini kendine çekerek parçalayan Jüpiter, bir kuyruklu yıldızın çarptığı bilinen tek gezegendir.
- Jüpiter’in atmosferinde elmas olabileceği ve elmas yağmurlarının yaşanabileceği yönünde görüşler mevcuttur.
- Güneş Sistemi oluşurken Jüpiter’in kütle çekimi, çok sayıda yıldızlararası gazı çekecek kadar güçlü hale gelmiştir. Ancak Jüpiter’in kazandığı kütle, füzyonu başlatmak için yeterli değildir. Eğer bu gerçekleşseydi, Güneş Sistemi’nde 2 adet Güneş olabilirdi. Bu nedenle Jüpiter’e başarısız yıldız da denir.

6) Satürn
- Satürn, Güneş Sistemi’nin Jüpiter’den sonra en büyük ikinci gezegenidir.
- Atmosferi çoğunlukla hidrojen ve helyum gazlarından oluşmaktadır ve katı bir yüzeyi yoktur.
- Satürn’ün birçok uydusu vardır ve en büyük uyduları arasında Titan, Enceladus, Rhea ve Iapetus yer almaktadır.
- Satürn, 7 adet dev halkaya sahiptir. Bu halkalar, buz ve kayalardan oluşmuştur.
- Satürn’ün halkaları, gezegenin çapından 200 kat daha geniş bir alana yayılmıştır.
- Satürn’de 1 gün 10.7 saat ve 1 yıl yaklaşık olarak 29 Dünya yılıdır.
- Satürn’ün kuzey kutup bölgesinde başka hiçbir gezegende bulunmayan dev altıgen halka benzeri yapı bulunmaktadır. Bu yapının yüzyıllardır devam eden bir fırtına ile oluştuğu tahmin ediliyor.
- Bir teoriye göre Jüpiter’dekinden daha fazla elmasa sahiptir.

7) Uranüs
- Uranüs’te 1 gün 17 saattir. 1 Uranüs yılı ise 84 Dünya yılıdır.
- Uranüs’ün atmosferi çoğunlukla hidrojen, helyum ve metan gazlarından oluşur ve katı bir yüzeyi yoktur. Gezegene mavi rengini veren, bu yapının oldukça derin olmasıdır. Çok yavaş döndüğünden atmosferi oldukça durgundur.
- Uranüs’ün birçok uydusu vardır ve en büyük uyduları arasında Miranda, Ariel, Umbriel ve Titania yer almaktadır.
- Uranüs’ün eksen eğikliği 98 derecedir. Yani ekvatoru, yörüngesine neredeyse dik açı yapmaktadır. Güneş etrafında yuvarlanarak dönüyor da diyebiliriz. Bunun sebebi, Uranüs’ün Dünya büyüklüğündeki bir gezegenle çarpışması olarak gösterilir.
- Eksen eğikliği sebebiyle kutuplardan birinin yönü sürekli Güneş’e doğrudur.
- Uranüs de Venüs gibi diğer gezegenlere göre ters yönde dönmektedir.
- Uranüs’ün atmosferinde çok sayıda yıldırım oluşur. Ancak Uranüs yıldırımları, Jüpiter ve Satürn yıldırımlarına kıyasla daha az güçlüdür.
- -224 °C ile Güneş Sistemi’ndeki en soğuk gezegenlerden biridir. Bunun sebebi Uranüs’ün bilinmeyen bir sebepten dolayı iç ısısını kaybetmesidir.

8) Neptün
- Neptün’de 1 gün 16 saat; 1 yıl ise 165 Dünya yılıdır.
- Neptün, atmosferi çoğunlukla hidrojen, helyum ve metan gazlarından oluşur ve katı bir yüzeyi yoktur.
- Neptün’ün birçok uydusu vardır ve en büyük uyduları arasında Triton, Proteus, Nereid ve Larissa yer almaktadır.
- Neptün, Güneş Sistemi içindeki en soğuk gezegenlerden biridir. Yüzey sıcaklığı ortalama -234 °C’dir.
- Neptün, Güneş Sistemi içinde atmosferi en hızlı hareket eden gezegendir. Rüzgar hızı 2000 km/s’ye kadar ulaşabilir. Bu hızda rüzgarların oluşması için ısı değişiminin yüksek olması gerekir. Fakat yüzey sıcaklığı oldukça düşüktür.
- Rüzgarların oluşmasına sebep olan ısının nereden kaynaklandığı hala merak konusudur.
- Neptün keşfedilmeden önce bilimsel teoriler kullanılarak varlığı ispatlanan ilk gezegendir.
- Neptün’ün atmosferinde çeşitli boyutlarda birçok renkli bulut vardır.

İlginizi Çekecek İçerik: ‘Evrenin Keşfedilen En Soğuk Yeri Neresidir?’