Son 100 Yılda Meydana Gelen Dünyanın En Büyük Depremleri
Dünya, tarih boyunca birçok doğal afetle karşılaşmıştır. Bu afetler arasında depremler en yıkıcı olanlardan biridir. Son 100 yılda, dünyanın farklı bölgelerinde birçok büyük deprem meydana gelmiştir. Bu depremler, dünyanın her yerinde milyonlarca insanı etkilemiş ve can kaybına neden olmuştur. Bununla birlikte dünyadaki en büyük depremler tektonik levhaların birbirinin altına doğru hareket ettiği Pasifik Ateş Çemberi‘nde meydana gelmiştir.
Bu araştırma yazısında, son 100 yılda meydana gelen dünyanın en büyük depremlerine ek olarak yarattığı yıkımın etkilerine odaklanıyoruz. Son 100 yılda meydana gelen en büyük depremler hangileridir? En büyük depremler kaç büyüklüğündedir? İşte son 100 yılda dünya üzerinde kayıtlara geçen en büyük depremler;
1) Şili – Valdivia Depremi
22 Mayıs 1960 tarihinde Şili’nin Valdivia bölgesinde 9.5 büyüklüğünde ve 12 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. Bu deprem, yeryüzünde kayıtlara geçen en büyük depremdir. 33 km derinlikte gerçekleşmiş ve yaklaşık 10 dk boyunca devam etmiştir. Bunula birlikte Büyük Okyanus’ta 25 metreye varan tsunami oluşmuş ve dev dalgalar Japonya, Hawaii ve Filipinler’de görülmüştür. Ayrıca deprem sonrasında Puyehue Yanardağı faaliyete geçmiştir. 6000’e yakın ölü olduğu tahmin edilmektedir.
İlginizi Çekecek İçerik : ‘Dünya Tarihindeki En Büyük Volkanik Patlamalar’
2) ABD – Alaska Depremi
28 Mart 1964 tarihinde ABD’nin Alaska eyaletinde 9.2 büyüklüğünde ve 11 şiddetinde deprem meydana gelmiştir. Yeryüzünde gerçekleşen en büyük ikinci deprem olan Alaska depremi, 25 km derinlikte gerçekleşmiş ve yaklaşık 5 dk boyunca devam etmiştir. Bununla birlikte Alaska kıyılarında 67 metreye varan tsunami oluşmuş ve 131 kişi vefat etmiştir.
3) Endonezya – Sumatra Depremi
Yeryüzündeki en büyük depremler arasında yer alan Sumatra Depremi 26 Aralık 2004 tarihinde meydana gelmiştir. Bu deprem 9.1 büyüklüğünde ve 9 şiddetindedir. Hint Okyanusu Depremi olarak da bilinen Sumatra Depremi, 30 km derinlikte gerçekleşmiş ve yaklaşık 10 dk boyunca devam etmiştir. Ayrıca Hint Okyanusu’nda 30 metreye varan tsunami oluşmuş ve deva dalgalar Tayland, Srı Lanka, Hindistan ve Afrika kıtasının doğusunda görülmüştür. Deprem sonrasında Hindistan’ın Baratang Andaman Adaları yakınında bulunan bir yanardağ faaliyete geçmiştir. Bu deprem sonucunda 230.000’e yakın ölüm gerçekleşmiştir.
4) Japonya – Tōhoku Depremi
11 Mart 2011 tarihinde Japonya’nın Sendai bölgesinde 9.0 büyüklüğünde ve 9 şiddetinde deprem meydana gelmiştir. Tōhoku Depremi olarak bilinen bu deprem 29 km derinlikte gerçekleşmiş ve yaklaşık 6 dk boyunca devam etmiştir. Deprem sonrasında insanlık tarihinin en yıkıcılarından olan 40 metreye varan tsunami oluşmuş ve nükleer santraller devre dışı bırakılmıştır. Tsunami sebebiyle Fukushima Nükleer Santrali’nde üç reaktörde erime meydana gelmiştir. Bu depremde 20.000’e yakın ölüm gerçekleşmiştir.
5) Rusya – Kamçatka Depremi
4 Kasım 1952 tarihinde Rusya’nın Kamçatka bölgesinde 9.0 büyüklüğünde ve 11 şiddetinde deprem meydana gelmiştir. Kamçatka bölgesi, deprem levhalarıyla ünlü olan Pasifik Ateş Çemberi’nde yer almaktadır. Deprem, 21.6 km derinlikte gerçekleşmiştir. Ayrıca depremin etkisi Hawaii Adaları’na kadar ulaşmış ve 15 metreye varan tsunami oluşmuştur. Bu deprem sonucunda çoğu tsunami sebebiyle olmak üzere 2336 kişi vefat etmiştir.
6) Şili – Maule Depremi
27 Şubat 2010 tarihinde Şili’nin Maule bölgesinde 8.8 büyüklüğünde ve 9 şiddetinde deprem meydana gelmiştir. Bu deprem 35 km derinlikte gerçekleşmiş ve yaklaşık 1.5 dk boyunca devam etmiştir. Ek olarak Yeni Zelanda kıyılarına kadar etkili olan ve 2.6 metreyi bulan tsunami dalgaları kaydedilmiştir. Bu deprem sonucunda 723 kişi hayatını kaybetmiştir.
7) ABD – Rat Adaları Depremi
3 Şubat 1965 tarihinde ABD’nin Alaska bölgesindeki Rat Adaları’nda 8.7 büyüklüğünde ve 6 şiddetinde deprem meydana gelmiştir. Bu deprem 30.3 km derinlikte gerçekleşmiştir. Shemya Adası’nda 10.7 metre yüksekliğinde tsunamiye sebep olmasına rağmen büyük hasara yol açmamıştır. Ayrıca herhangi bir ölüm vakası kaydedilmemiştir.
8) Endonezya – Nias Simeulue Depremi
28 Mart 2005 tarihinde Endonezya’nın Nias-Simeulue bölgesinde 8.6 büyüklüğünde ve 8 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. Sumatra bölgesi yakınlarında meydana gelen bu deprem 30 km derinlikte gerçekleşmiştir. Deprem sonrasında 3 metreye varan tsunami oluşmuş ve dalgalar Sri Lanka’ya kadar ulaşmıştır. Deprem sonucunda 1314 kişinin hayatının kaybettiği belirtilmiştir.
9) Hindistan – Assam/Tibet Depremi
15 Ağustos 1950 tarihinde Hindistan’ın Assam ve Çin’in Tibet bölgesini etkileyen 8.6 büyüklüğünde ve 11 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 15 km derinlikte meydana gelen bu depremin en büyük özelliği, okyanusal bir yitimden kaynaklanmıyor olmasıdır. Bunun yerine deprem, iki kıta levhasının çarpışması sonucu oluşmuştur. Bu sebeple karada gerçekleşen en büyük deprem olarak tarihe geçmiştir. Deprem sonrasında Subansiri Nehri oluşan heyelanlar sebebiyle kapanmış ve nehir üzerinde doğal bir set oluşmuştur. 8 gün sonra bu set kırılmış ve 7 metre yüksekliğine varan dalgalar meydana gelmiştir. Deprem sonucunda toplam 4800 kişi hayatını kaybetmiştir.
10) Endonezya – Hint Okyanusu Depremi
11 Nisan 2012 tarihinde Endonezya’nın Aceh bölgesi yakınlarında 8.6 büyüklüğünde ve 7 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. Deprem Hint Okyanusu’nun altında 25.1 km derinlikte olmuş ve tsunami uyarısı yapılmıştır. Yaklaşık 5 dk süren deprem kayda geçen en büyük yanal atımlı depremdir. Ayrıca, yerleşimin olmadığı bir bölgede meydana gelmesi sebebiyle yıkım kaynaklı can kaybı yaşanmamıştır. Bununla birlikte depremin hissedildiği ve tsunami uyarısı yapılan bölgelerde kalp krizi sebebiyle 10 kişi yaşamını yitirmiştir.
11) ABD – Aleut Adaları Depremi
1 Nisan 1946 yılında ABD’nin Alaska bölgesine ait Aleut Adaları’nda 8.6 büyüklüğünde ve 6 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 15 km derinlikte meydana gelen bu deprem dev dalgaların oluşmasına sebep olmuştur. Bununla birlikte tüm Pasifik bölgesine yayılan tsunami, Alaska kıyılarında 42 metre yüksekliğe ulaşmıştır. Deprem sonucunda 165 kişi hayatını kaybetmiştir.
12) Endonezya – Banda Denizi Depremi
1 Şubat 1938 tarihinde Banda Denizi’nde meydana gelen bu deprem 8.5 büyüklüğünde ve 7 şiddetindeydi. 1.5 metrelik tsunami dalgalarına yol açan bu deprem 60 km derinlikte meydana gelmiştir. Bununla birlikte deprem sonucu can kaybı yaşandığına dair herhangi bir kayıt bulunmamaktadır.
13) Endonezya – Sumatra Depremleri
12 Eylül 2007 tarihinde meydana gelen bu depremler 8.5 ve 7.9 büyüklüğünde ikiz depremden oluşmaktadır. Literatürde Eylül depremleri olarak da ifade edilen ve 6 şiddetinde etki yaratan bu depremler 34 km derinlikte gerçekleşmiştir. Deprem sonucunda tsunami meydana gelmiş ve 25 kişi hayatını kaybetmiştir.
14) Rusya – Kuril Adaları Depremi
13 Ekim 1963 tarihinde meydana gelen Kuril Adaları depremi 8.5 büyüklüğünde ve 9 şiddetindedir. 1 hafta sonra da aynı bölgede 7.8 büyüklüğünde ikinci bir deprem yaşanmıştır. İlk depremde 4.5 metre, sonraki depremde ise 15 m tsunami dalgaları oluşmuştur. 47 km derinlikte meydana gelen bu deprem sonucunda herhangi bir ölüm, hasar veya yaralanma kaydedilmemiştir.
15) Japonya – Sanriku Depremi
2 Mart 1933 tarihinde Japonya’nın Honshu bölgesinin Sanriku kıyılarında 8.4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir. 20 km derinlikte oluşan bu deprem yaklaşık 28.7 metre yüksekliğinde tsunamiye sebep olmuştur. Ayrıca deprem sonucu 1522 kişi hayatını kaybetmiştir. Ölümlerin çoğu tsunamiden kaynaklanmıştır.
16) Çin – Sichuan Depremi
12 Mayıs 2008 tarihinde Çin’in Sichuan eyaletinde 8.0 büyüklüğünde ve 11 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 19 km derinlikte oluşan bu deprem yaklaşık 2 dakika sürmüştür. Deprem 240 km uzunluğunda fay hattını kırmış ve çok geniş bir alanda hissedilmiştir. 9 metreye kadar yer değiştirmenin yaşandığı deprem sonucunda 87.587 kişi hayatını kaybetmiştir.
17) Peru – Ancash Depremi
31 Mayıs 1970 tarihinde Peru’nun Ancash bölgesinde 7.9 büyüklüğünde ve 8 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 45 km derinlikte oluşan bu deprem yaklaşık 45 saniye sürmüştür. Bir denizaltı depremi olarak kayıtlara geçmiş ve 38 metre yüksekliğe varan dev dalgalar oluşmuştur. Deprem sonucunda 70.000 kişi hayatını kaybetmiştir.
18) Türkiye – Erzincan Depremi
27 Aralık 1939 tarihinde Türkiye’nin Erzincan ilinde meydana gelen deprem çok büyük bir yıkıma sebep olmuştur. Erzincan Depremi, 1668 yılında Kuzey Anadolu’da gerçekleşen 8.0 büyüklüğündeki depremden sonra Anadolu coğrafyasında meydana gelen en büyük deprem olarak kayıtlara geçmiştir. 7.8 büyüklüğünde ve 12 şiddetindeki Erzincan Depremi yaklaşık 52 saniye sürmüştür. 20 km derinlikte gerçekleşen depremin yarattığı hasar o kadar büyüktü ki, şehir eski yerinden daha kuzeyde yeniden inşa edilmiştir. Deprem sonucunda toplam 32.968 kişi hayatını kaybetmiştir.
19) Nepal – Gorkha Depremi
25 Nisan 2015 tarihinde Nepal’in Katmandu bölgesinde 7.8 büyüklüğünde ve 10 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir.150 km derinlikte oluşan bu deprem Hindistan, Çin, Pakistan ve Bangladeş’te de hissedilmiştir. Bununla birlikte depremde 9.000’e yakın kişi hayatını kaybetmiştir.
20) Ekvador – Muisne Depremi
16 Nisan 2016 tarihinde Ekvador’un Muisne bölgesinde 7.8 büyüklüğünde ve 8 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 20.6 km derinlikte oluşan deprem sonucu 1 metre yükseklikte tsunami oluşmuştur. Ayrıca deprem sebebiyle 668 kişi hayatını kaybetmiştir.
21) Türkiye – Kahramanmaraş Depremleri
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Ekinözü ilçelerinde 9 saat arayla ikiz deprem yaşanmıştır. İlk deprem 7.8 büyüklüğünde; ikinci deprem ise 7.5 büyüklüğünde gerçekleşmiştir. Depremlerin yarattığı etki 12 şiddetindedir. Suriye, İran, İsrail, Irak, Mısır gibi ülkeler de depremden etkilenmiştir. Yaklaşık 100 saniye süren ilk deprem 17.9 km derinlikte meydana gelmiştir. İkinci deprem ise yaklaşık 45 saniye devam etmiş ve 10 km derinlikte oluşmuştur. Depremlerin sonrasında en büyüğü 6.7 büyüklüğünde olan yaklaşık 14.000 artçı sarsıntı meydana gelmiştir. Ayrıca bu sarsıntıların uzun bir süre devam edeceği öngörülmektedir. 15 milyon insanı doğrudan etkileyen bu depremler Almanya’nın toplam yüz ölçümü kadar bir bölgede hasara yol açmıştır. Depremlerin etkisiyle Anadolu yarımadasının 3 metre batıya kaydığı ifade edilmektedir. Depremler sonucunda Türkiye’de en az 48.448 kişi; Suriye’de ise en az 8.476 kişi hayatını kaybetmiştir.
İlginizi Çekecek İçerik: ‘Deprem Işıkları: Doğanın Anlaşılamayan Gösterisi’
22) Pakistan – Belucistan Depremi
24 Eylül 2013 tarihinde Pakistan’ın Belucistan eyaletinde 7.7 büyüklüğünde ve 9 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 15 km derinlikte meydana gelen bu deprem yaklaşık 1 dakika sürmüştür. Ayrıca bu depremde 825 kişi hayatını kaybetmiştir.
23) Hindistan – Gujarat Depremi
26 Ocak 2011 tarihinde Hindistan’ın Gujarat eyaletinde 7.7 büyüklüğünde ve 10 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 17 km derinlikte oluşan bu deprem yaklaşık 90 saniye sürmüştür. Bhuj şehrinde oldukça fazla yıkım ve can kaybı olması sebebiyle Bhuj depremi olarak da bilinmektedir. Gujarat, Hint Levhası ile Avrasya Levhası arasındaki levha sınırından 300–400 km uzaklıkta yer alır. Ancak mevcut tektonik yapı hala bu sınır boyunca devam eden kıtasal çarpışmanın etkileriyle yönetilmektedir. Deprem sonrasında yaklaşık 20.000 kişi hayatını kaybetmiştir.
24) Çin – Tangshan Depremi
28 Temmuz 1976 tarihinde Çin’in Tangshan şehrinde 7.6 büyüklüğünde ve 11 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. Şehirdeki binaların %85’i dakikalar içinde yıkılmış, otoyol ve demiryolları ciddi hasar görmüştür. Yaklaşık 12.2 km derinlikte meydana gelen depremde ölü sayısının 650.000’i bulduğu tahmin edilmektedir.
25) Çin – Gulang Depremi
22 Mayıs 1927 tarihinde Çin’in Gulang bölgesinde 7.6 büyüklüğünde ve 11 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. Hint levhası ve Avrasya levhası arasındaki kıta çarpışmasının sonucu olarak ortaya çıkan fay hatlarından kaynaklanan bu depremde ölü sayısı 40.900 olarak açıklanmıştır.
26) Pakistan – Keşmir Depremi
8 Ekim 2005 tarihinde Pakistan’ın Keşmir bölgesinde 7.6 büyüklüğünde ve 11 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. 15 km derinlikte gerçekleşen bu deprem Afganistan ve Hindistan’ı da etkilemiştir. Hint ve Avrasya levhaları arasında kalan bu alan sismik açıdan oldukça yoğundur. Deprem sonucunda 87.351 kişi hayatını kaybetmiştir.
27) Türkiye – Gölcük Depremi
17 Ağustos 1999 tarihinde Gölcük / Kocaeli merkezli yıkıcı bir deprem yaşanmıştır. Gölcük Depremi, 7.6 büyüklüğünde ve 10 şiddetindedir. Yaklaşık 45 saniye süren deprem 17 km derinlikte meydana gelmiştir. Ayrıca Gölcük Depremi büyüklüğü, etki alanının genişliği, stratejik konumu sebebiyle Türkiye’nin yakın tarihinde yaşadığı en büyük afetlerden biridir. Deprem ile birlikte yaklaşık 2.5 metre yüksekliğinde tsunami meydana gelmiştir. Deprem sonucunda 18.373 kişi hayatını kaybetmiştir.
İlginizi Çekecek İçerik: ‘Depremin Büyüklüğü, Şiddeti ve Gücü Arasındaki Farklar Nelerdir?’