Dünyanın En İyi eVTOL Hava Taksi Geliştirme Projeleri

Günümüzde teknolojinin hızla ilerlemesiyle birlikte, ulaşım sektörü de büyük bir dönüşüm geçiriyor. Hava taksi hizmeti sunan ve elektrikle çalışan dikey iniş-kalkış (eVTOL) özelliğine sahip araçlar, ulaşım alanındaki dönüşümün habercisidir. Bu özgün hava araçları, kentsel mobiliteyi kökten değiştirecek potansiyele sahip olmalarıyla dikkat çekiyor.

Bu araştırmamızda, eVTOL hava taksilerin zirvesinde bulunan en yenilikçi ve etkileyici modelleri inceleyeceğiz. Bu uçan taksiler, trafiğin yoğunluğundan kurtulma, çevre dostu ulaşım ve şehir içi seyahatleri hızlandırma gibi avantajlarıyla öne çıkıyor. Şimdi, geleceğin ulaşım araçlarının başını çeken bu teknolojik harikaları daha yakından tanıyalım.

1) CityAirbus NextGen

Silikon Vadisi’ndeki proje ortağı A³ (Acubed) firmasıyla birlikte geliştirdikleri Vahana ile bu alanda veri toplamaya başlayan Airbus, sonrasında farklı konseptlerde uçan taksi geliştirmiştir. 2 adet prototip üretimi gerçekleştirilen Vahana ile projenin ilk etabı 2019’da sonlandırılmıştır. Merkezi Fransa’da bulunan, Airbus Helicopters SAS tarafından yönetilen projeler için Vahana’dan edinilen tecrübelerin oldukça değerli olduğu belirtiliyor.

Vahana’dan elde edilen deneyimler doğrultusunda başlatılan CityAirbus projesinde tamamen elektrikli ve uzaktan kumanda edilebilen bir sistem dizayn edilmiştir. Kanallı pervanelere sahip olan bu hava taksi ile Temmuz 2021’de ilk uçuş gerçekleştirildi. Dikey iniş kalkış için gerekli olan elektrifikasyon sisteminin tecrübe edilmesi ve dağıtılmış elektrik tahrik sisteminin test edilmesi adına önemli kazanımlar sağlandı. Dağıtılmış tahrik sistemi sayesinde, bir veya daha fazla pervane veya motor arızalanırsa, diğer çalışan pervaneler ve motorlar uçağı güvenli bir şekilde indirebilmektedir. CityAirbus‘ın bu versiyonu ile 2312 kg‘lık azami kalkış ağırlığına ulaşılmıştır.

Airbus, 2021’de tasarımı revize ederek sisteme sabit kanat ve V kuyruk eklemiştir. Ayrıca 8 adet elektrikli pervanenin eklenmesiyle kanallı pervane tasarımından vazgeçilmiştir. CityAirbus NextGen adındaki versiyon, 1’i pilot toplam 4 kişi taşıma kapasitesine sahiptir. Ses seviyesi kentsel uyumluluğun sağlanması adına 65-70 dB arasındadır. Airbus, tamamen elektrikli eVTOL konseptindedir ve sıfır emisyona sahiptir. CityAirbus NextGen bataryalar tam dolu halde 120 km/h hızla 80 km menzile ulaşabilmektedir. Uzaktan da kontrol edilebilen araçta 16 (8’i yedek) adet elektrikli pervane motoru bulunmaktadır. Pervanelerin 2 tanesi kanadın önüne, 4 tanesi kanadın arkasına ve 2 tanesi de V kuyruğun üstüne entegre edilecek şekilde tasarlanmıştır. Bu sayede aracın güvenliği artırılmış ve dikey hareketten ileri-geri harekete geçiş kolaylaşmıştır. Kısa mesafe hava taşımacılığında helikopterlerin kullanımına son verme hedefiyle yola çıkan CityAirbus‘ın, 2025’te en yüksek sertifikasyon standartlarını (EASA SC-VTOL Geliştirilmiş Kategori) karşılaması bekleniyor. İlk etapta pilotlu olarak tasarlanan araç, gerekli güvenlik izinleri alındıktan sonra otonom modda da uçabilecektir.

2) Volocopter VoloCity

Almanya tarafından üretilen ve birçok firma tarafından desteklenen Volocopter 2X çok rotorlu eVTOL hava taksidir. Tasarım aşamasında Daimler AG şirketinden yatırım desteği alan Volocopter 2X‘in seri üretimi Alman planör üreticisi DG Flugzeugbau tarafından gerçekleştirilmektedir. Hava taksi amacıyla tasarlanan sistemde her biri BLDC elektrik motoruyla çalışan 18 pervane bulunur. 2 kişilik dizayn edilen Volocopter 2X, 100 km/h hıza ulaşabilmektedir. 900 kg azami kalkış ağırlığına sahip olan sistemin menzili 70 km/h hızla 27 km civarındadır. Ayrıca Volocopter, karbon fiber yapısı sayesinde çok hafiftir. Sistem, sahip olduğu pervane sayısı ve yedek güç kaynağı sayesinde güvenilirlik açısından yüksek puan almıştır. Ek olarak bünyesinde beklenmedik durumlar için yedek batarya ve paraşüt bulunmaktadır.

Volocopter firması tarafından piyasaya sunulan hava taksi VoloCity ile bu özellikler biraz daha geliştirilmiştir. VoloCity halihazırda 1’i pilot olmak üzere 2 kişi taşıyabilmektedir. Gelecekte otonom sürüş özelliğine sahip olacak sistemin seyir hızı 90 km‘dir. 110 km/h maksimum hıza ulaşabilen multikopterin menzili, hıza göre 35-65 km arasında değişmektedir. Azami kalkış ağırlığı 900 kg olan VoloCity 18 elektrik motoru ve 18 pervaneye sahiptir. Gücünü 5 dk içinde değiştirilebilen lityum-iyon pil setinden almaktadır. Uçuş kontrolü, 18 adet pervanenin her birinin hızının bağımsız olarak değiştirilmesiyle yapılmaktadır. Ayrıca sistemin 75 m yükseklikteyken 65 dB ses ürettiği tespit edilmiştir. Volocopter yetkililerine göre rakip hava taksiler daha karmaşık bir teknolojiye sahiptir. Bu sebeple sertifikasyon işlemlerinde gecikme yaşayabileceklerinden bu konuda avantajlı olduklarını belirtiyorlar.

3) Archer Aviation Midnight

Merkezi Kaliforniya’da bulunan Archer Aviation 2018’de eVTOL uçan taksi geliştiren bir şirket olarak kurulmuştur. Archer’ın teknoloji gösterim prototipi olarak geliştirdiği ilk aracı Maker 2021’de Los Angeles’ta tanıtılmıştır. FAA’dan uçuşa elverişlilik sertifikasını alan prototip, Aralık 2021’de ilk uçuşunu gerçekleştirmiştir. Maker, Midnight’ın 2 koltuklu, %80 ölçekli versiyonudur.

Kasım 2022’de Archer ve United Airlines, Newark Liberty Uluslararası Havaalanı ile Downtown Manhattan Heliport arasında ABD’deki ilk eVTOL hava taksi rotasını oluşturmuştur. Ayrıca 2023’te O’Hare Uluslararası Havaalanı ile Vertiport Chicago arasında eVTOL hava taksi güzergahı planları duyurulmuştur. Midnight hava taksi 240 km/h hızla 32 km menzile sahiptir. 10 dakikalık şarj süresiyle arka arkaya kısa mesafeli yolculuklar yapılabilmektedir. 1 pilot ve 4 yolcu taşıyabilen hava taksinin 2025 yılında hizmete alınması planlanmaktadır.

Ocak 2023’te Archer, Stellantis‘in, 150 milyon dolara kadar öz sermaye sağlayacağı bir ortaklığı duyurdu. Ortaklığın amacı, Stellantis’in Archer’ın eVTOL uçaklarının seri üretimi için özel sözleşmeli üreticisi olmasını kapsıyor. Archer Aviation, Georgia’da kuracağı fabrikayla yılda 650 adete kadar Midnight hava taksi üreteceklerini duyurdu. Şirket ayrıca kurulacak tesisin kapasitesinin yıllık 2.300 adede kadar üretim yapabilecek şekilde genişletilebileceğini de belirtiyor. United Airlines, 200 adet Midnight hava taksi ile sipariş veren ilk büyük kurumsal ortağıdır.

Azami kalkış ağırlığı 3175 kg olan Midnight ilk kez Ekim 2023’te uçuşunu gerçekleştirmiştir. İleri uçuş için 6 adet 5 kanatlı eğimli pervane, dikey iniş-kalkış için 6 adet 2 kanatlı sabit pervaneye sahiptir. Güvenilir ve sağlam bir kontrol sistemi sağlamak için Midnight, yedekli sensörler ile donatılmıştır. Sistem Tayvanlı üretici Molicel’in altı adet bağımsız lityum iyon pil paketiyle çalışmaktadır. Tasarım, Safran ve Garmin’in aviyoniklerini ve Honeywell’in aktüatörlerini içeriyor. Araç ayrıca ön taraftakiler hareketli arkadakiler ise sabit olmak üzere toplamda 12 rotora ve 12 elektrik motoruna sahiptir. Yapısı itibariyle helikopterlere göre 1000 kat daha sessiz bir alternatif olmak için tasarlanmış durumda.

4) Joby Aviation S4

Joby Aviation firmasının Uber‘in hava taksi bölümünü satın almasıyla, Joby S4 projesi hız kazanmıştır. Joby Aviation firmasının bu yatırımı yapmasında Uber’in yazılım araçları alt yapısının etkili olduğu değerlendiriliyor. 161 km menzile sahip olan hava taksi 322 km/h hız değerine ulaşabiliyor. Ayrıca 4 kişi taşıyabilen sistemin azami kalkış ağırlığı 2404 kg‘dır. Sahip olduğu 6 adet pervanenin 4’ü dikey olarak motorlarıyla birlikte eğilebiliyor. 2’si de mekanizmalarından yukarı doğru hareket edebilme kabiliyetine sahip.

Joby Aviation, ilk eVTOL aracını askeri uçuş onayı aldıktan sonra ABD’nin Edwards Hava Kuvvetleri Üssü’ne teslim etmiştir. Bu teslimat, 131 milyon dolarlık sözleşme kapsamında ABD Hava Kuvvetleri’ne teslim edilecek 9 araçtan ilkidir. Joby, ABD Hava Kuvvetleri’ne yapılan bu teslimatın, FAA’nın uçuşa elverişlilik sertifikası vermesi için bir katalizör olacağını öngörüyor. 5 kişi taşıyabilen ve daha ağır bir sistem olan Joby S4 2.0 modelinin tasarım çalışmaları da devam etmektedir.

5) Baykar Cezeri

Son dönemde hava araçları konusundaki başarılarıyla adından sıkça söz ettiren Baykar Savunma, hava taksi konseptinde geliştirdiği Cezeri’nin tek kişilik modelini ilk kez Teknofest 2019’da tanıtmıştır. Yolcu ve kargo taşımacılığında aktif olarak kullanılabilecek bu sistem ile kentsel ulaşımın kolaylaştırılması hedeflenmektedir. Ayrıca sağlık sektörü ve askeri alanda da lojistik destek faaliyetlerine yardımcı olabilecektir. Cezeri, 100 km/h hıza ulaşabilmekte ve 1 saat civarında havada kalabilmektedir. %100 elektrikli olan Cezeri, 8 adet BLDC motora sahiptir. Menzili yaklaşık 80 km olan sistemin elektrik motorlarına güç verecek olan bataryalar 1 saatte dolmaktadır. Her bir motor kolunda 2 adet ters dönüşlü, elektrik tahrikli pervane bulunur. Ek olarak dikey iniş kalkış (eVTOL) özelliğine sahip Cezeri‘nin azami kalkış ağırlığı 241 kg’dır. Cezeri, uçan araba ve hava taksi teknolojisinin öğrenilmesi açısından önemlidir. İlerleyen dönemlerde 2 veya 4 kişilik versiyonlarla birlikte kanatlı bir tasarıma da sahip olabilir.

6) Wisk Aero Gen 6

Faaliyetlerine son vermeden önce Kitty Hawk firması tarafından 2018 yılında Cora adıyla tanıtılan uçan taksi, daha sonra Kitty Hawk ve Boeing firmalarının işbirliği ile kurulan ABD merkezli Wisk Aero firmasına devredilmiştir. Araç, Yeni Zelanda hükümeti ile birlikte geliştirildiğinden 2020 yılında Yeni Zelanda’da test çalışmaları yapılmaya başlanmıştır. 2022’de projeye Boeing tarafından 450 milyon dolar daha yatırım yapma kararı alınmıştır.

Kitty Hawk tarafından geliştirilen ve ilk test uçuşunu 2018’de yapan en son araç 4. nesil Cora‘yı temsil ediyordu. Bunun üzerine Wisk Aero, 5. nesil Cora çalışmalarını gerçekleştirdi. 2023 yılında bu hava taksi ile ilk halka açık uçuş gösterisini icra etti. Wisk Cora Gen 5 otonom sürüş özelliğine ve 2 kişi taşıma kapasitesine sahip bir araçtı. İleri uçuş için itme gücünü sağlayan pervaneler 3 kanatlı olarak tasarlanmıştır. Ayrıca eVTOL özelliğine sahip olan araçta 12 adet pervaneli elektrik motoru bulunmaktaydı.

Daha sonra yapılan geliştirmelerle Wisk Aero Gen 6 adını alan projede, ileri uçuş için itme gücü sağlayan pervaneler 5 kanatlı hale getirilmiş ve taşıyabileceği yolcu sayısı 4’e çıkartılmıştır. Otonom sürüş moduna sahip olan aracın hızı 220 km/h, menzili ise 144 km seviyesine yükseltilmiştir. Sağ ve sol kanadın ön kısmında bulunan toplam 6 adet pervane eğimli, arka kısmında bulunan toplam 6 pervane ise sabittir. Tam elektrikli eVTOL araçta 12 adet pervaneye bağlı olan toplam 12 adet elektrik motoru bulunmaktadır. Panoramik pencereler sayesinde görüş açısının çok geniş olması, yolcu kabinini ve bagaj alanının geniş olması, koltukların son derece konforlu olması, WI-FI ve şarj imkanının bulunması Wisk Aero Gen 6‘yı öne çıkartmaktadır. Şirket, Wisk Aero Gen 6‘nın FAA’ya tip sertifikasyonu için başvuran ilk otonom eVTOL araç olduğunu belirtmiştir.

7) Lilium Jet

Almanya’da geliştirilen Lilium Jet, şehir içi ulaşıma sessiz ve temiz bir çözüm sunmaktadır. Hava taksi konseptinde hizmet vermesi planlanan araç ön kanatlarda 12, arka kanatlarda 24 olmak üzere toplam 36 adet elektrikli jet motoruna sahiptir. Motorlar, dikey iniş-kalkış ve ileri itme sağlanması için belli açıda hareket ederek hava akımını yönlendirmektedir. Lilium, pervanelerin motor yuvaları içinde yer alması nedeniyle tahrik sistemini jet olarak adlandırıyor. Bu tasarıma akustik kaplamaların da eklenmesi sayesinde gürültü, atmosfere yayılmadan önce yakalanıyor ve dağıtılıyor. Şirket, Lilium Jet‘in bir helikoptere göre 6-7 kat daha sessiz çalıştığını belirtmektedir.

Pilot dahil 7 kişi taşıyabilen Lilium Jet, güvenlik amacıyla yedekli çalışma mimarisine sahiptir. 250 km/h hıza ulaşabilen aracın menzili mevcut bataryası ile 250 km‘dir. Sistemin azami kalkış ağırlığı ise 3175 kg olarak belirtiliyor. İlerleyen dönemde 16 koltuklu bir versiyonunun da geliştirilmesi için çalışmalar devam ediyor.

ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) tarafından onaylanan Lilium Jet, 2020 yılında da Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı (EASA)’ndan onay almıştı. 1 milyar doların üzerinde yatırım alan Lilium 2025 yılında Lilium Jet ile ticari uçuşlara başlamayı hedeflemektedir. Hava taksi operasyonlarına başlamayı planlayan Brezilyalı havayolu firması Azul‘un 220 adet sipariş verdiği belirtiliyor.

8) Ehang 216-S

Çinli Ehang şirketi tarafından tasarlanan uçan taksi modelinin ilki olan Ehang 184 daha sonra Ehang 216 ve Ehang 216-S modelleri ile öne çıkmıştır. Şirket, Ehang 184 modelini ilk olarak 2016 yılının Ocak ayında Tüketici Elektroniği Fuarı’nda tanıtmıştır. 184 numarası; 1 yolcu, 8 pervane ve 4 pervane kolunu ifade etmektedir. Maksimum kalkış ağırlığı 360 kg olan uçan taksi 8×152 kW değerinde elektrik motorlarına sahiptir. 100 km/h’in üzerinde bir hıza ve 16 km menzile ulaşabilen Ehang 184 modeli ile 1000’den fazla test uçuşu gerçekleştirilmiştir. Bu modelden yaklaşık 30-40 adet arasında üretildiği tahmin ediliyor. Daha sonra geliştirilen 2 kişi kapasiteli Ehang 216 modeli, Çin Sivil Havacılık İdaresi’nden lojistik kullanımı amacıyla onay almıştır. 216 numarası; 2 yolcu ve toplam 16 adet pervaneyi ifade etmektedir.

Ehang 216-S modeliyle ise menzil 30 km’ye, maksimum kalkış ağrılığı ise 620 kg’a çıkartılmıştır. “S” harfi, havacılık ve imalat sanayinde, bir ürünün üretim versiyonunu ifade eden, imalat ve ticari kullanıma uygun bir geliştirme aşamasına ulaştığını belirten yaygın bir gelenektir. Sistem 21 dk boyunca havada kalabilmekte ve 100 km/h hızda uçabilmektedir. Bazı kaynaklarda Japon tur operatörü AirX’in 50 adet EHang 216 modeli sipariş ettiğini ve bunların ilk kez Osaka’daki 2025 Dünya Fuarı’nda kullanılacağı belirtilmektedir. Ayrıca eVTOL Dergisi, Aerotree’nin (Filipinler) 50 EHang 216 eVTOL modeli satın aldığını duyurmuştur.

9) Textron eAviaton Nexus

Nisan 2022’de Textron, Slovenya merkezli Pipistrel şirketini satın alarak CTOL ve eVTOL hava araçları tasarlamak ve üretmek için Textron eAviation adında yeni bir bölüm kurdu. Textron eAviation, 2022’de dünyanın önde gelen helikopter üreticilerinden olan Bell’in Nexus programını devraldı. Textron eAviation’a göre Bell Nexus projesinde başlangıçta kanallı fanların daha sessiz ve güvenli olduğu düşünülse de daha ayrıntılı inceleme sonrasında büyük kanallı fanların pervanelerden daha fazla güç gerektirdiği fark edilmiştir. Bu sebeple Textron tarafından devralınan Nexus projesinde açık pervaneler ile tasarıma devam edilmiştir.

Textron Nexus eVTOL hava taksi, 1 pilot tarafından kontrol edilmekte ve 3 yolcu taşıyabilmektedir. Nexus’un tahmini seyir hızının 120 km/h, menzilinin ise 185 km olması bekleniyor. Araçta toplam 6 adet elektrikli pervane ve gücünü pillerden alan 6 adet elektrik motoru bulunmaktadır. Pervanelerin 4 adeti eğilebilir, 2 adeti ise sabit VTOL amaçlıdır. Sabit 3 tekerlekli iniş takımına sahip olan aracın maksimum kalkış ağırlığının 3629 kg olması bekleniyor. Hava taksi hizmeti, afet müdahalesi, itfaiye, hava ambulans hizmeti, hava kargo hizmeti ve güvenlik hizmetleri için kullanılması planlanan Nexus ile 2025 yılında uçuş testlerine başlanması hedeflenmiştir.

10) XPeng AeroHT Voyager X2

Genel merkezi Çin’in Guangzhou şehrinde bulunan XPeng, uçan araba ve hava taksi modelleriyle öne çıkmaktadır. Voyager X2, 2 yolcu kapasiteli, pillerle çalışan otonom bir oktokopterdir. 8 elektrik motoru ve 8 pervanesi bulunmaktadır. Maksimum 130 km/h hıza ulaşan hava taksi 35 dakikalık uçuş süresine sahiptir.

XPeng Voyager X2, ilk olarak Temmuz 2021’de Çin’in Şanghay kentinde sergilenmiştir. Akabinde Mart 2022’de Avrupa’da düzenlenen halka açık bir sergide tanıtılmıştır. 2025’te seri üretime geçmeyi hedefleyen şirket insanlı test uçuşları için Çin hükümetinden şartlı izin almıştır. Ağustos 2023’te eVTOL hava taksi Voyager X2‘nin Xiang nehri boyunca uçuşunu tamamladığı bildirilmiştir. Hava taksi, nehrin sol yakasından havalanarak 1.5 km mesafe kat etmiş, 4 dk havada kalmış ve Zhoutou Meydanı’na inmiştir. Aracın azami kalkış ağırlığı 840 kg’dır. Araçta güvenlik önlemi olarak birçok hava takside kullanıldığı gibi dağıtılmış elektrikli tahrik sistemi ve balistik paraşüt kullanılmaktadır.

11) Alakai Skai

ABD’li Alakai Technologies tarafından geliştirilen Skai, dünyanın ilk hidrojen yakıt hücreli hava taksisidir. Skai, 6 adet motora ve 1’i pilot olmak üzere toplam 5 kişi taşıma kapasitesine sahiptir. Yakıt hücreleri sayesinde 644 km menzile ulaşmaktadır. Pervaneleri gürültüyü en aza indirmek için özel olarak tasarlanmıştır. Ayrıca motorlardan ikisi tamamen hasar görse bile araç uçmaya devam etmektedir. Bunun dışında otonom kontrol sisteminin bile yedeği olan Skai’de en kötü olasılıklar için paraşüt ve çarpışma olasılığını azaltan sensörler de unutulmamış. Taşıma kapasitesi 454 kg olan Skai, yaklaşık 4 saat boyunca havada kalabiliyor. 135 km/h seyir hızına sahip olan araç 10 dk içinde yakıt ikmali yapabiliyor.

12) Hyundai Supernal S-A2

Kasım 2021’de Hyundai, kentsel hava hareketliliği (UAM) bölümünün adını Supernal olarak değiştirmiştir. Hyundai Supernal tarafından geliştirilen S-A2, 2028 yılından itibaren ABD ve Avrupa’da ticari kullanıma sunulmayı bekliyor. İlk olarak Farnborough Uluslararası Havacılık Fuarı’nda tanıtılan hava taksinin 5 koltuklu ve yeni nesil kabin konseptine sahip olması bekleniyor. Tasarımda her şeyden önce güvenlik felsefesini göz önünde bulunduran Hyundai Supernal, günlük kullanımla beraber hayatı kolaylaştırmayı öncelik haline getiriyor.

S-A2’nin sahip olduğu dağıtılmış elektrikli tahrik teknolojisi, 1’den fazla bağımsız rotoru çalıştırmak için tek bir bataryadan üretilen elektrik enerjisini kullanmaktadır. Ayrıca uçuş bilgisayarı her bir elektrik motorunun hızını birbirinden bağımsız olarak değiştirebilmektedir. Bu da şiddetli rüzgar koşullarında bile çok daha yumuşak bir sürüş sağlar.

Supernal, CES 2024’te S-A2 modeliyle ses getiren bir yenilik sunmuştur. Bir bulaşık makinesi seviyesinde düşük ses düzeyine sahip olan Supernal S-A2’nin kalkıştaki ses düzeyi 65 dB, yatay seyirdeki ses düzeyi ise 45 dB olarak belirtilmiştir. Ayrıca 1500 feet yükseklikte 200 km/h hızla seyahat edebilen hava taksinin menzili 40-65 km arasındadır. Bu özellikler, SA-2’yi şehir yaşamına rahatlıkla entegre edilebilir hale getiriyor. 8 eğimli pervaneye ve 8 elektrik motoruna sahip olan aracın ortalama seyir hızı 193 km/h‘tir.

Hyundai, tamamen elektrikli tahrik ve hidrojen yakıt hücresi teknolojisini geliştirmek için Rolls-Royce’la işbirliğine gidiyor. Gelişmiş Hava Hareketliliği (AAM) pazarında söz sahibi olabilmek adına tüm işbirliklerine önem veren Hyundai, Rolls-Royce’un havacılık ve sertifika yeteneklerinden yararlanmayı planlıyor. Hyundai de uzun yıllardır geliştirdiği hidrojen yakıt hücresi teknolojilerine ve sanayileşmeye ağırlık vermeye devam edecek. Her iki şirket, Kentsel Hava Hareketliliği (UAM) ve Bölgesel Hava Hareketliliği (RAM) pazarlarına tamamen elektrikli, hibrit ve yakıt hücreli özel çözümler getirmeyi hedefliyor.

13) SkyDrive

2018’de kurulan Japonya merkezli şirket 2022 yılında Suzuki ile ortak olmuştur. SkyDrive tarafından geliştirilen hava taksinin, kırsal ve kentsel alanlarda geleneksel toplu taşımanın yavaş olduğu veya neredeyse hiç olmadığı bölgelerde 2020’li yılların ortasından itibaren hava yoluyla mal ve insan taşımacılığında kullanılması planlanıyor. Şirket ilk etapta karayolunda kullanılabilen ve gökyüzünde uçabilen bir uçan araba yapmayı planlıyordu. Aslında SkyDrive ismi de buradan geliyor. Ancak şirket şu anda yalnızca eVTOL hava taksi üretiyor. SkyDrive, 2025 yılında Osaka’da düzenlenmesi planlanan Expo 2025’te aracını uçurabilmek amacıyla Japonya Sivil Havacılık Bürosu ile sertifikalandırma çalışmalarını gerçekleştirmek istiyor. Ayrıca aracı ABD Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) sertifikalandırmak da amaçlanıyor.

1’i pilot olmak üzere 3 kişi taşıyabilen aracın azami kalkış ağırlığı 1400 kg’dır. Aracın üzerinde 12 adet elektrik motoru ve 12 adet rotor bulunmaktadır. 100 km/h seyir hızına sahip olan hava taksi 15 km menzile ulaşmaktadır.

14) AirCar

2017’den beri eVTOL hava taksi geliştiren AirCar, günümüze kadar 100’den fazla test uçuşu gerçekleştirmiştir. 2021’den itibaren tam ölçekli modelini uçuran ve otonom yazılımını test eden AirCar, FAA ve EASA sertifikasyonu için hazırlık çalışmalarına devam ediyor. AirCar hava taksi 130 km/h maksimum hıza ve 50-80 km menzile sahiptir. Ayrıca 3000 metre irtifada görev yapabilmektedir. Mevcut versiyonu 2 kişilik olarak geliştirilen hava taksi 520 kg azami kalkış ağırlığına sahiptir. Kabin içerisinde 16 içlik 3 adet ekran bulunmaktadır ve tüm kontrollere sesli komuta erişilebilmektedir.

2025 yılında Türkiye’de uçuş izni almayı planlayan AirCar, Maltepe ve Adalar arasında uçuş yapmayı planlıyor. Halihazırda gerçekleştirilen testlerde araç yaklaşık 15 dk boyunca 30-40 metre yüksekliğinde havada tutuluyor. 8 adet BLDC motora sahip olan multikopter hava taksi 30 dk’da şarj olabilmektedir.

15) Aerofugia AE200 X01

Geely Technology Group‘un bir yan kuruluşu olan Aerofugia 2020 yılında Çin’de kurulmuştur. Şirket tarafından geliştirilen 5 koltuklu eVTOL hava taksi Aerofugia AE200 X01 modeli ilk olarak tam ölçekli halde Ağustos 2022’de tanıtılmıştır. 8 adet elektrik motoruna bağlı 8 adet pervane bulunmaktadır. Önde bulunan pervaneler eğimli, arkadakiler ise yalnızca VTOL pervanelerdir. AE200 X01 Çin’deki ilk test uçuşunu 30 Ocak 2023’te başarıyla tamamlamıştır. Güvenliği, konforu, uygun fiyatı ve çevre dostu olmayı öne çıkaran AE200, 200 km menzile sahiptir.

16) Doroni H1

2016 yılında kurulan Miami merkezli Doroni Aerospace firmasının tamamen elektrikli hava taksisi Doroni H1, ABD Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) resmi bir uçuşa elverişlilik sertifikası aldı. Doroni H1, 2 kişilik bir eVTOL hava taksi olup 227 kg taşıma kapasitesine sahiptir. Ayrıca 160 km/h hıza ulaşabilen aracın menzili 100 km‘dir. Toplam 10 adet elektrikli motorun 8’i VTOL, 2’si ileri uçuş için itici pervaneye bağlıdır. Pervanelerin üzerindeki panjurlar, uçan nesnelerle teması engellemektedir. Hızlı şarj özelliği sayesinde batarya %20’den %80’e 20 dakika içinde şarj edilebiliyor. 2024’te tam ölçekli araçla test uçuşlarına başlamayı planlayan Doroni şimdiden 370’den fazla ön sipariş aldı​​​.

17) Eve Air Mobility Eve V3

Eve Air Mobility, Embraer’in eVTOL hava taksi üreten Brezilya’daki bir yan kuruluşudur. 2020 yılında kurulan şirket tarafından üretilen Eve eVTOL hava taksi için değeri 5 milyar ABD doları olan ve toplam 1735 adet sipariş içeren 17 farklı sözleşme imzalamıştır. 2023 yılında Sao Paulo’da ilk üretim hattı kurulmuştur. Embraer, Eve’nin %90 hissesine sahiptir. Geri kalan hisseler United Airlines, SkyWest, Republic Airlines, Rolls-Royce gibi yatırımcı şirketler ve NYSE’de işlem gören hisseler arasında bölünmüştür.

Eve, 1 pilot ve 4 yolcu taşıma kapasitesine sahiptir. Aracın seyir hızı henüz bilinmese de menzilinin 100 km olduğu tahmin ediliyor. Gelecekte otonom olarak hizmet verecek olan hava taksi 8 adet sabit VTOL, 2 adet ileri sürüş için itici pervaneye sahiptir.

18) Vertical Aerospace VX4

2016’da kurulan Vertical Aerospace, İngiltere’nin Bristol şehrinde bulunan bir hava taksi üreticisidir. VX4 model hava taksi ile ilk uçuşunu 2022’de yapan şirket 2024’te ticari uçuşlara başlamayı hedefliyor. Aracın kompozit yapısının geliştirilmesi için Şubat 2021’de Solvay SA ile bir ortaklık kurulmuştur. Ayrıca Mart 2021’de ise tahrik sistemi için Rolls-Royce ile işbirliği yapılmıştır. Bununla birlikte American Airlines, 250 adet VX4 hava taksi için ön sipariş vermiştir. Haziran 2021’de de ortak ve yatırımcı olarak Avolon, Honeywell ve Microsoft ile işbirliği yapıldığı duyurulmuştur. Dünyanın en büyük uçak kiralama şirketlerinden biri olan Avolon, eVTOL hava taksi geliştiren Vertical Aerospace’e 190’ı opsiyonlu, 2 milyar dolarlık 500 adet sipariş vermiştir. Ek olarak Virgin Atlantic firmasından da ön sipariş alınmıştır.

VX4 %100 elektrikli eVTOL hava taksi, 161 km menzile ve 241 km/h seyir hızına sahiptir. 4 yolcu ve 1 pilot taşıma kapasitesi bulunan uçan taksinin helikopterden daha sessiz olduğu belirtiliyor. Aracın 8 elektrik motoru ve 8 pervanesi bulunmaktadır.

19) Transcend Air VY400R

Transcend Air, 2017’de kurulan ve merkezi Boston’da bulunan ABD’li bir şirkettir. Bu şirket tarafından tasarlanan VY400R, VIP seyahatler için uzun menzilli olacak şekilde geliştirilmiştir. Şirketin çalışmaları ABD Hava Kuvvetleri tarafından da destekleniyor. Bu doğrultuda devam eden askeri projeleri de bulunmakta.

VY400R hava taksi hibrit eVTOL hava aracıdır. Kabinin konforlu bir tasarıma sahip olması durumunda hava taksi 1 pilot ve 4 yolcu taşıyabilmektedir. Eğer kabin tasarımı çok hafif bir iç mekanla donatılmışsa araç 1 pilot ve 5 yolcu taşıyabilme kapasitesine sahip olacaktır. VY400R’nin tahmini seyir hızı 660 km/h olarak planlanmıştır. Hafif iç mekana sahipken menzili 781 km, konforlu iç mekanla ise 805 km hedeflenmiştir. Aracın azami kalkış ağırlığı 3130 kg olarak belirlenmiştir. VY400R, 1700 HP Pratt & Whitney Canada PT6A motoruyla çalışmaktadır. Ayrıca 2500 HP GE Aviation CT7-8 turboşaft motoruyla güçlendirilmiştir.

Transcend Air VY421

Transcend’in kurucu ortağı Peter Schmidt, şirketin bir diğer hava taksi modeli olan VY421‘in çift motorlu helikopterleri iş ve özel kullanım için modası geçmiş hale getireceğini belirtmektedir. Bunun nedenleri VY421 aracının helikopterlere göre 3 kat daha hızlı olması, 2 kat daha fazla uçuş menziline sahip olması ve iç mekanda daha fazla alana sahip olmasıdır. VY421 helikopter şeklindeki standart hava taksilerden farklı olarak mutfağa ve tuvalete de sahiptir. 1 pilot ve 7 yolcu taşıma kapasitesi bulunan VY421 maksimum 1588 kg taşıyabilecektir. Planlanan seyir hızı 782 km/h ve öngörülen menzil 1609 km‘dir.

Transcend Air, ne %100 elektrikli ne de hibrit tahrik sistemlerinin VTOL araçlar için ticarileştirmeye yönelik uygun bir yol olduğunu savunmaktadır. Şirkete göre diğer firmalar eVTOL araçların tam kalkış ağırlıklarındaki gürültü seviyeleri konusunda şeffaf değildir. Ayrıca bataryalı tahrik sisteminin menzil konusunda yetersiz kaldığı eleştirisine sahiptir. Bu sebeple öngörülen hava taksi iş modellerinin yeterince karlı olmayacağını belirtmektedir.

Transcend Air ve Kaman Aerospace arasında 2021’de yapılan anlaşmaya göre VY421 hava taksi Florida’da üretilecektir. Ayrıca Transcend Air, Mayıs 2023’te Israel Aerospace Industries ile çalışmak üzere bir mutabakat zaptı imzalamıştır. Buna göre şirketin Kuzey Amerika bölümü VY421’in askeri versiyonlarını geliştirecektir.

20) VRCO XP-4

Merkezi İngiltere’nin Nottingham şehrinde buluna VRCO, XP-4 isimli hava taksiyi lüks bir araç olarak pazarlamayı planlıyor. 4 elektrik motoru ve 4 pervanesi olan aracın en az 60 dakikalık uçuş süresi bulunuyor. Ayrıca 120 km menzile ve 338 km/h seyir hızına sahip olması hedefleniyor. 5 dakikalık yeniden şarj süresi bulunan hava taksi 2 yolcu taşıma kapasitesine sahiptir. Otonom uçuş yapabilen eVTOL hava taksinin azami kalkış ağırlığı 450 kg‘dır.

Dünyanın birçok ülkesinde devam eden ve hava taksi projelerinden farklı olan heyecan verici uçan araba geliştirme projeleri hakkında bilgi sahibi olmak için ‘Dünyanın En İyi Uçan Araba Geliştirme Projeleri’ başlıklı araştırma yazımızı incelemenizi öneririz.